Балык Бистәсе районының Котлы Бөкәш авылында яшәүче 74 яшьлек Шәмсебәдәр әби Мөхәммәтҗанова йокы тәмен күптән оныткан. Ул инде дүрт дистә ел буе төнен гыйбадәт кылып үткәрсә, көндез исә төрле авырулардан ярдәм сорап килүчеләрне өшкереп дәвалый. Без йокысыз яши торган карчыкта кунакта булдык.
Телефон аша аятьләр укыйм
Үзбәкстандагы интернатта эшләгән вакытта Шәмсебәдәр, виноград куагыннан егылып төшкән баланы коткарам дип, абынып, башын авырттыра. “Бу хәлдән соң мин җиргә басарга куркып калдым. Әйтерсең, аяк астында җир убылгандай була иде. Шулай итеп, туган якларыма кайтып китәргә туры килде. Республика хастаханәләрендә яттым. Дәвалауның файдасы тимәде. Нишләргә инде, дип аптырап йөргәндә иртәнге сәгатьләрнең берсендә колагыма өч тапкыр “өшкер” дигән сүз яңгырап китте. Менә шуннан соң “Аятелкөрси” кебек догаларны укып, үземне өшкерә башладым”, – ди Шәмсебәдәр әби.
Соңгы берничә дистә елда ул үзенең жылы сулышы, сихри догаларның көче белән башкаларның да сәламәтлеген ныгыткан. Бүген аның янына Чаллы, Казан кебек шәһәрләрдән, төрле районнардан киләләр. Атнаның пәнҗешәмбе, җомга көннәреннән тыш, барлык көннәрне дә кабул итә икән ул. Уңайсыз вакытта килгәннәрне дә борып җибәрмәскә тырыша.
Котлы Бөкәшкә килә алмаучыларга, бигрәк тә көйсезләнгән сабыйларга телефон аша да ярдәм итә икән ул. Тегермәнлек авылындагы балалар йортындагы сабыйларны кичке сәгать 11дә шифалы догалары белән йокыга талдыра. Өенә килгән балалар беренче вакытта киреләнеп карышса, икенче юлы үзләре изүләрен ачып, әбекәйнең дога укуын көтә икән.
Аның ишеген шакучылар, бозымнан, күз тиюдән интегәм, бала таба алмыйм, фәлән жирем шеште, дип зарларын белдерә икән. Әмма ул аны бозым түгел, гамәлсез, динсез яшәү нәтиҗәсе дип әйтә. Догалар язып, аны тәнгә бәйләп куярга куша.
Кунаклар белән саубуллашкач, үземнең дә хәлем китәргә мөмкин, ди ул.
– Кеше киткәч, йөрәгем, башым авыртып ала, тәндә калтырау сизәм. Өшкергән су эчкәч, хәлем җиңеләя. Кайчак үземә, башка өшкермим, дип тә әйтеп куям, әмма файдам тигәч, сәләтем булгач, каршы килә алмыйм,– ди Шәмсебәдәр әби.
Күземне йомып, тәсбих тартам...
Әбинең кырык ел йокламыйча яшәвенә кемдер ышанмас та, бәлки. Берничә сәгать йокы калса да, үзебезне начар хис итә башлыйбыз. Шәмсебәдәр карчык ничек түзә икән соң?
– Күземне йомып, төне буе тәсбих тартам, тәһлил әйтеп чыгам. Аятьләрне йөзәр тапкыр кабатлыйм. Кайчак тәсбих кулымнан да төшеп киткәли. Шуннан соң муеным ял итсен өчен, аны уңга-сулга борып алам. Йокламаска сабырлыгым ярдәм итә. Иртәнге сәгатьләрдә күзгә йокы төшеп ала, ул чакта кеше киләсен сизәм. Дога укып, ил-көнгә тынычлык, адәмнәргә шәфкатьлелек, туры юл телим. Башкаларның күңеле дә минеке кебек миһербанлы, иманлы булсын иде, дим үземә.
Шәмсебәдәр әби мәдрәсәдә укымаса да, кайбер абыстайларга караганда артыгын да белә кебек. Ахирәт тормышы, пәйгамбәрләр тарихы, аятьләр турында да күпне сөйли ала. Аның абыстай әнисе яшь чакта гарәпчә өйрәнергә күпме генә үгетләсә дә, үзләштерә алмаячакмын, дип уйлаган. Вакыт үткәч, аны үзлегеннән өйрәнә.
Яшьтән үк дини кануннар буенча яшәргә тырышкан, төнен һәм көнен гыйбадәт кылып үткәргән, ай саен 4 мең сум пенсиясенең 3 меңен мохтаҗларга бирә. Шәмсебәдәр әби бер тапкыр да кияүгә чыкмаган. Үзбәкстаннан үзе белән алып кайткан ятим кызга да тәрбия биргән әле ул. Бүген аны күпләр, яратып, “Алма апа” дия. Менә шулай кечкенә генә йортта, иман ныклыгы белән кешеләргә хәерле тормыш теләп, яшәп ята ул.
* * *
Шәмсебәдәр әби – рекордсменмы?
Йокламау рекордын 1963 елда 11 тәүлек буе күз йоммаган 17 яшьлек Рэнди Гарднер куйган. Биш көн уяу торганнан соң егеттә галлюцинацияләр, паранойя һәм зәгыйфь акыллыларга хас башка билгеләр күзәтелгән. Шуннан соң сәламәтлек өчен куркыныч дип, яңа рекорд куярга теләүчеләрне кире кагалар.
Йокламыйча яшәү – нормаль хәлме?
Ислам динен кабул итүгә мең ел исемендәге Казан югары мөселман мәдрәсәсе мөгаллиме Рөстәм Ясәвиев:
– Тәннең дә ял итәргә хакы бар. Йокы ул ял итәр өчен бирелгән. Әмма аның да чамасы булырга тиеш. Бу очракта әбинең организмына зыян килми икән, ул бик зур саваплы эш башкара. Төннең бигрәк тә өченче өлешендә гыйбадәт кылу файдалы. Әбу Һурайра дигән сәхабә төннең беренче өлешендә үзе, икенчесендә аның хатыны, өченчесендә балалары намазлыкта утыра торган була. Гыйбадәтне күп кылу – проблема түгел, гыйбадәт кылмау – проблема.
Казан медицина үзәге директоры, невролог, медицина фәннәре кандидаты Ләйлә Бәйрәмова:
– Йокламыйча тору организм өчен норма булмаса да, кешегә ул килешә икән, моның зыяны юк. Димәк, ул әбигә дога ял бирә. Медицина күзлегеннән караганда да, гыйбадәт дәвалау үзенчәлегенә ия. Менә шуның өчен аның йокысы килмидер.
Сәрия САДРИСЛАМОВА
№241-242 | 07.12.2012