Балаларның көзге каникуллары 2 млн сумга төшәчәк

October 20, 2017, 11:56 am

≫ Next: Өшкереп, төрле авырулардан арынып буламы?

≪ Previous: Дәүләткол авылы зиратында мәрхүмнәребезгә истәлек ташы куелды

$

0

0

20.10.2017 Мәгариф
Көзге каникул вакытында укучылар бушлай спектакльләр карый алачак. “Мәдәни көз” проекты өчен республика казнасыннан 2 миллион сум акча бүлеп бирелгән. Бу хакта матбугат очрашуында Татарстан мәгариф һәм фән министры урынбасары Лариса Сулима хәбәр итте. Ә балаларның ялы 29 октябрьдән 6 ноябрьгә кадәр дәвам итәчәк.
– 28 октябрьдә чирек чыгуга ук укучылар ялын планлаштыра ала, – ди урынбасар. Ә өйдә тик ятмас өчен Мәгариф һәм фән министрлыгы күңел ачу чарала­рының ниндиен генә уйлап тапмаган?! Бу хакта Сулима бертуктамый ярты сәгать буе сөйләде. Авыл балалары да шәһәрдән кайтып кермәскә охшаган. Укучыларга башкала театрларында “Сүнгән йолдызлар”, “Шүрәле онлайн”, “Жизель”, “Кеч­кенә принц” һәм башка спектакль­ләрен күрсәтә­чәк­ләр. Әсәрләр мәктәп программасына туры китереп сайланган. Филармония артистлары үзләре дә районнарга чыгарга җыена. Бушлай билет күп балалы, аз керемле гаи­ләләрдә тәрбия­ләнүче, сә­ләтле укучылар­га би­релә. Биг­рәк тә ел дә­ва­мында тәрбия һәм өстәмә белем бирү өлкә­сендә уңышка ирешкән ун район­ның укучыларын бә­хет баса. Проект кысаларында укучылар илнең мәдәни, тарихи урыннарына сәяхәт кылачак. Мәс­кәү, Суздаль, Владимир, Санкт-Пе­тербургта бу­лып кайта алачак. Юл, туклану, яшәү чыгамнары өчен әти-әниләргә акча түләргә кирәкми.   Җәй көне лагерьларда ял итеп туймаганнарны көзгеләре көтә. Татарстанның 14 районында 180нән артык мәктәп яны лагере эшләячәк. Димәк, 7 меңгә якын укучы мәктәп диварларына карап ял итәчәк. Казанда андый җәй­ләүләр оештырылмый. Ник ди­гән­дә, районнар акчаны көзге, кышкы, язгы каникулларга үзләре бүлә ала.   – Җәен балалар лагерьдан кайтып кермәде. Көзгесендә дә өйдә тик утыртмаячакбыз. Аларны ел саен санаторийга җибә­рергә тырышабыз. Укулар авыр бит хәзер. Шуңа күрә сәла­мәт­лекне ныгыту­ның артыгы булмаячак, – ди ике бала анасы Роза Котдусова.   Укытучылар исә 31 октябрьдә тест тапшыра. Алар бу сынауны өченче тапкыр башыннан киче­рәчәк. Уз­ган ел имтиханнарга башлангыч сыйныф укытучылары да кушылган иде. Аларның педагогика һәм психология буенча белемнә­рен сы­нады­лар. Бары югары һәм беренче ка­тегорияле укытучылар гына мас­сакүләм тест тапшырудан азат ителә.   – Бу укучыларны эштән җи­бәрү өчен түгел. Тест нәти­җәсенә карап, педагог үзенә нинди белем җитмәгә­нен аңларга тиеш. Белем күтәрү курсларында игътибарны шул кимчелекләргә юнәлтергә була”, – ди Лариса Сулима.   Әти-әниләрне дә тик тотарга җыенмыйлар. Казандагы Халык­ара мәктәптә “Ныклы гаилә – укучының яраклашу нигезе” дип исемләнгән I ата-аналар форумы узачак. Ә югары сыйныф укучылары имтиханнарга әзерләнә. Алар үзләрен “2ле”сез БДИ” кебек проектларда сыный ала.
Сәрия МИФТАХОВА

--- | 20.10.2017

---

Өшкереп, төрле авырулардан арынып буламы?

October 20, 2017, 11:56 am

≫ Next: "Кулында җан биргән әнисенең соңгы сүзләре йөрәген чәнчеде…"

≪ Previous: Балаларның көзге каникуллары 2 млн сумга төшәчәк

$

0

0

20.10.2017 Дин
“Өшкереп, төрле авырулардан арынып була дип ишеткәнем бар. Бу хакта аңлатыбрак язмассызмы икән?” - дип сорый укучыбыз Әлфия Зәйнуллина.
Аллаһ Тәгалә Коръәни-Кәримдә “әл-Исра” сүрәсенең 82нче аятендә безгә: «Без Коръәннән мөэминнәр өчен шифа вә миһербанлык-мәрхәмәт булганны иңдердек, золым кылучыларга исә, хәсрәттән башка ул һич нәрсә өстәмәячәк», - дип әйтә. Аятьтән аңлашылганча, Аллаһ Тәгалә безгә Коръәндә шифа булдырган, аятьнең икенче өлешендә исә ышанмаучыларга, золым кылучыларга Коръәнне уку хәсрәт кенә бирәчәк диелгән. Ягъни йөрәгендә иман нуры булучыга гына Коръәннең шифасы һәм мәрхәмәте булачак.    Шулай ук «Юнус» сүрәсенең 57нче аятендә Аллаһ Тәгалә: «Әй кешеләр! Сезгә Раббыгыздан вәгазь-нәсыйхәт, мөэминнәр өчен күкрәкләрдә-күңелләрдә булганга шифа, һидаять һәм шәфкать-мәрхәмәт килде», - ди. Монда яңадан Коръәндә мөэминнәр өчен шифа булганы исбатлана. Димәк, Коръән уку үзе дәвалану икәне аңлашыла. Шулай ук «Фуссыләт» сүрәсенең 44нче аятендә дә Раббыбыз Пәйгамбәребез (с.г.в.с)гә: «Әйт, Ул (Коръәни-Кәрим) иман китерүчеләргә һидаять вә шифа», - дип әйтә. Мондагы шифа, билгеле, иң беренче нәүбәттә рухи чирләрдән, күңел сырхауларыннан килә, ләкин Коръән аятьләре җисем авыруларыннан дәва икәнен дә исбатлаучы дәлилләре җитәрлек. Аларны без Рәсүлебез (с.г.в.с)нең Сөннәтеннән табабыз. Һәм бу аятьләрдә килгән шифа сүзе гомуми мәгънәдә килә, ягъни монда Коръәни-Кәримнең рухи чирләрдән дә, җисем сырхауларыннан да шифа булганы аңлашыла. Әл-Бохари риваять кылганча Гаишә, Аллаһ аннан разый булсын: «Аллаһ Илчесе (с.г.в.с) ятакка урнашканчы «Ихлас», «Фәләкъ» һәм «Нәс» сүрәләрен укып, кул учларына еш кына бераз төкергән кебек өрә, соңыннан шул куллары белән битен һәм куллары гәүдәсеннән кайда җитә шул җирләрен сыпырып ала иде», – дип әйткән.   Шулай ук Гаишә: «Әгәр берәр җире авыртса, миңа шуны эшләргә кушар иде», - ди. Әл-Бохари һәм Мөслим риваять иткән Сәгыйд әл-Худри сөйләгән хәдиснең мәгънәсен генә китерәм. Бер төркем сәхабәләр сәфәргә чыгалар һәм бер кавемгә киләләр, аларда тукталырга рөхсәт сорыйлар, ягъни кунак итүләрен үтенәләр. Теге кавем баш тарта. Ләкин аларның башлыкларын еланмы, чаянмы чаккан булган. Нәрсә генә тәкъдим итсәләр дә, булышмый. Шуннан соң шушы сәхабәләргә мөрәҗәгать итәргә мәҗбүр булалар. Бер сәхабә: «Мин өшкерә беләм! Ләкин сез безне кунак итүдән баш тарттыгыз. Шуңа күрә сез безгә хөрмәт күрсәтмичә, мин дә рәисегезне өшкермим», - дип әйтә. Аннан соң теге кабиләдән сәхабәләргә бер көтү сарык бирелде. Соңыннан ул теге чагылган кабилә рәисенә «Фатиха» сүрәсен укыды, тегесе бәйләнгән баудан ычкынган кебек булды (ягъни терелде). Бу дәлилләргә таянып, Коръән белән дәвалану һәм шифалану барлыгы тулысынча исбатлана. Шәригатьтә рөхсәт ителгән өшкерү ул – күпчелек галимнәр сүзләре буенча, Аллаһтан шифа тиюен сорап кылына торган догалар. Шифа чирдәнме, сихердәнме – барыбер. Өшкерүнең төп ысулларыннан – өшкереләсе кешене Аллаһ Тәгаләнең ярдәме, куәте астына сыендыруда. Кешене нинди дә булса чир басса (суык тиюдән кызып яту, берәр чирнең өянәге башлану һ.б.) яисә берәр төрле михнәт кагылса (күз тию, бозым, агулану, курку, җен кагылу һ.б.) өшкерүгә тотыналар. Пәйгамбәребез (с.г.в.с.) үзенә кылган өшкерүне инде искә алган идек. Ул ятар алдыннан Коръәннән ахыргы өч сүрәне укып, үзен өшкергән. Һәм Әбу Сәгыйд әл-Худринең икенче хәдисеннән билгеле булганча, Пәйгамбәр (с.г.в.с) үзенә җен кагылмасын һәм күз тимәсен өчен һәрвакыт төрле догалар белән үзен өшкерә торган булган. Ә инде Коръәннең ахыргы 3 сүрәсе иңгәннән соң гел аларны укый башлаган, элекке догаларын калдырган.   Өшкерү ике төрле була. Беренчесе, ятар алдыннан профилактика йөзеннән кылына торганы. Кызганыч, моны эшләүчеләр әз. Икенчесе, күбрәк очрый торганы: инде кешегә ниндидер михнәт ябышканнан соң дәвалау йөзеннән башкарыла торганы. Беренчесен кеше үзе кылса, икенчесен күбрәк икенче кешеләрдән өшкертергә туры килә. Монда да, табибларның тәҗрибәсендә кебек, профилактика кылу дәвалауга караганда күпкә яхшырак. Коръән сүрәләрен, аятьләрен укып, өшкерүчегә акча түләү, аны бәхилләү мәсьәләсе дә туа. Чөнки ул үзенең вакытын һәм көчен сезгә сарыф итә. Ләкин Пәйгамбәр (с.г.в.с.) чорында да, сәхабәләр, тәбигыйннар вакытларында гел шул эш белән генә шөгыльләнүчеләр булмаган. Ягъни өшкерү белән кәсеп итү дөрес гамәл түгел. Чөнки шайтан вәсвәсәсе белән кешеләр аңа көтүе белән агыла башлыйлар, һәм өшкерүчеләр үзләре дә шул гамәлләреннән масаеп китәләр, нәфес баса һәм шуның белән гөнаһка керә башлыйлар. Һәм иң куркынычы: шундый өшкерү белән кәсеп итүчеләр арасында сихерне кулланучылар әз түгел. Шуңа күрә бер җирдә фәлән өшкерүче бар, аңа бик күп кеше йөри дисәләр, сез анда барырга ашыкмагыз. Аның я акча өчен генә кәсеп кылучы шарлатан, я сихерче булуы ихтималы бик көчле.    Мөселман илләрендә һәрбер Коръәнне дөрес укый белүче үзен дә, икенче кешене дә өшкерә ала. Безнең илдә хәл бераз четереклерәк, Коръәнне дөрес итеп укучыларның саны күп түгел, шуның аркасында өшкерү белән кәсеп итүчеләр чәчәк ата. Ә иң дөресе: әгәр сезнең үзегезне өшкертәсегез килә икән, Коръәнне дөрес итеп укучыга мөрәҗәгать итәргә кирәк.    Ә хәзер хәдисләрдә килгән кайбер өшкерү догалары белән танышып китик. Гайшә, Аллаһ аннан разый булсын, бер хәдистә әйткән: «Пәйгамбәр (с.г.в.с.) үзенең гаиләсенең әһелләрен өшкергәндә түбәндәге до- ганы кылып, уң кулы белән аларны сыпыра торган булган: «Әллааһуммә, раббән-нәәс, әзһибил-бәЭс, вәш-фи иннәкәш-шәәфи, ләә шифәә ә илләә шифәә ук, шифәә ән ләә югадиру сәкамә». Тәрҗемәсе: «И-и кешеләр Раббысы Аллаһ, яманлыкны алып кит, шифаңны бир, чөнки Син генә шифа бирүче, Синең шифаңнан башка һич шифа юк. Бу шифадан соң чир китә». Ибн Габбастан билгеле булганча, Пәйгамбәр (с.г.в.с.) үзенең оныкларын Хәсән белән Хөсәенне өшкергәндә түбәндәге доганы кылган: «Иннә әбәәкумәә кәә- нә югаввизу биһәә Исмәгыийлә вә Исхәәкъ, угаввизу бикәлимәтил-Ләәһит-тәәммәти мин күлли шәйтанин вә һәәммәһ, вә мин күлли гайнин ләәммәһ». Тәрҗемәсе: «Дөреслектә әтиләрегез (Ибраһим) аның белән (бу дога белән) Исмәгыйль белән Исхакны өшкерә торган булган: «Сезне Аллаһ Тәгаләнең мөкәммәл сүзләре илә һәрбер шайтан-җеннән, чага торган җәнлектән һәм каты күздән Аллаһның кодрәтенә сыендыруны сорыйм». Гайшә, Аллаһ аннан разый булсын, тагын бер хәдисендә әйткән: «Пәйгамбәр (с.г.в.с.) авыртынган чакта, аңа Җәбраил, килеп, аны түбәндәге доганы кылып өшкергән: «Бисмил-Ләәһи юбриикә, вә мин күлли дәә ин йәшфиикә, вә мин шәрри хәәсидин изәә хәсәд, вә мин шәрри күлли зии гайн». Тәрҗемәсе: «Сине Терелтүче, сиңа һәрбер чирдән Шифа Бирүче, һәрбер хөседченең зарарыннан һәм күз тиюдән сине Коткаручы Аллаһ исеме белән сине саклавын сорыйм». Әбу Сәгыйднең икенче хәдисеннән билгеле булганча Җәбраил икенче дога белән дә Пәйгамбәр (с.г.в.с)не өшкергән: «Бисмил-Ләәһи әркыйкә мин күлли шәйин ю зиикә, мин шәрри күлли нәфсин әү гайнин хәәсид. Аллаһу йәшфиикә, бисмил-Ләәһи әркыйкә». Тәрҗемәсе: «Сиңа зарар китерүче һәрбер нәрсәдән, һәрбер явыз җанның зарарыннан, хөседчеләрнең күз тиюеннән Аллаһның саклавын сорыйм. Аллаһ сиңа шифа бирсен. Аллаһ исеме белән сине саклавын сорыйм». Пәйгамбәр (с.г.в.с.) бер җиребез авыртса, безгә авырткан җиргә кулны куеп, шуның өстенә 3 тапкыр бисмилләһ әйтеп, соңыннан 7 тапкыр түбәндәге доганы кылырга кушкан. «Әгуузу бил-Ләәһи вә кудратиһи мин шәрри мәә әдҗиду вә ухәәзир». Тәрҗемәсе: «Аллаһ Тәгаләгә һәм аның кодрәтенә тапкан һәм курыкканымнан сыенам».    Берәр яңа урынга тукталганда (өй булсын, я башкасы) түбәндәге доганы кылсак, аннан киткәнче бер нәрсәнең дә зарары тимәс. «Әгуузу бикәлимәәтил-Ләәһит-тәәммәәти мин шәрри мәә халәкъ» Тәрҗемәсе: «Аллаһның мөкәммәл сүзләре илә барча мәхлукларның зара рыннан (Раббыма) сыенам».   Исмәгыйль хәзрәт Шәйхетдинов, Ижау Җәмигъ мәчете имамы.
---

--- | 20.10.2017

"Кулында җан биргән әнисенең соңгы сүзләре йөрәген чәнчеде…"

October 21, 2017, 3:40 am

≫ Next: Jukebox Trio егетләре "Әпипә" биергә өйрәтә (ВИДЕО)

≪ Previous: Өшкереп, төрле авырулардан арынып буламы?

$

0

0

21.10.2017 Җәмгыять
Әни бит барысын да балага яхшы булсын дип эшләде. Көнне-төнгә ялгады, хезмәт куйды, акча тапты, газизенең бөтен таләпләрен үтәде, беркемгә дә кызыгып карамасын, дип тырышты…
Тик иң изге хискә рәхмәтле булырга гына өйрәтмәде. Аның йокысыз төннәрен, эш белән үткән көннәрен, бала белмәде дә, сизмәде дә. Ул үз дигәненә кеше тырышлыгы белән ирешә торган, үз көен генә кайгыртучы, үз ихтыяҗларын бар нәрсәдән өстен куючы булып үсеп җитте… Бала үсте, әни сүзе җитеп бетмәде…
“Күгәрченнең тәпиеннән тотып, Йөгереп йөри малай урамда. Нишләп йөри, нишләп алай итә? …Ә малайның гаме юк анда.   Баштүбәнтен тотып күгәрченне Бик озаклап урам буйлады. Күгәрченкәй үлгән. Гәүдә суык. Гаебе юк — малай… уйнады.   Каләмдәшебез, танылган журналист, ша­гыйрь Амур Фәләхнең җанны тетрәндерердәй бу шигъри юлларына аңлатма кирәк тә түгел, бары малай үскән, акылы үсмәгән, күңелендә шәфкать бөреләнмәгән – әни сүзе җитеп бетмәгән, диясе генә кала.   Ялгыз гына гомер кичерүче карт ана үзенә көнлеклек кенә калдырып, акчасын шәһәрдәге кызына җибәреп бара. Җиңел акчага, үз таләпләрен югары куярга өйрәнгән кызы, көннәрдән бер көнне авылга кайтып, әнисенең өен сатып, әбинең ризалыгын да сорамыйча, үз яннарына яшәргә алып китте. Тик үз нигезен үлеп сагынган, кызының каты күңелле, мәрхәмәтсез булуына борчылган, тәрбиядә киткән ялгышларын соңлап кына аңлаган әни кеше генә озак яши алмады. Үзенең кулында җан биргән әнисенең: “Балаларыңны рәхмәтле, мәрхәмәтле булырга өйрәт! Үкенерлек булмасын, балам…” – дигән соңгы сүзләре белән бергә учларына тамган кайнар күз яшьләре кызның йөрәген чәнчеде… Их, әни!..   “Синең тормышың мул булырга тиеш! Теләгәнеңне киясең, ашыйсың килә икән, диңгез буйларын күңелең тели икән, бай кеше эзлә! Ялгызмы ул, гаиләлеме үзеңнеке ит! Син үз максатыңа төрле юллар белән ирешергә тиеш!” — дип хәер-фатихасын биргән әнинең кызы бүген өченче тапкыр кияүгә чыга… Әни сүзе үтемле шул ул…   Бакчага йөргәндә үк: “Үз әйбереңне кешегә тоттырма, сиңа сугалар икән, аңа да сук!” – диеп киңәшләрен биреп торган әнинең бүген улы юк кына нәрсә өчен сугышып төрмәдә утыра икән, ни әйтәсең?! Әни сүзе…   Без, әниләр, баланы тәрбия кылабыз дибез. Юк, без тәрбия генә кылмыйбыз, без газизебезнең күңелен иҗат итәбез, чигәбез, бизәклибез. Бу күңел матур, якты, бай аланны хәтерләтергә тиеш. Бу күңел әнигә, әтигә генә түгел башкаларга да яктылык, сөенеч, шатлык кына өләшергә тиеш! Кайгы-хәсрәт, күз яшьләре түгел!   Нигә әле, кайнана кеше килененең дорфалыгыннан, санга сукмавыннан газап чигәргә, чит-ятлар алдында киленнең үз-үзен тотышыннан гарьләнергә, “Әни” дип эндәшмәвеннән өзгәләнергә тиеш?! Бу очракта кызга әни тәрбиясе, әни сүзе җитмәгәне ап-ачык бит. “Иреңә баш биреп ята күрмә, иреңнең анасын муеныңа атландырма, сак бул!” – дигән тәрбиядә кара чигү җебе кулланучылар юкмы әллә?! Бар шул, кызганычка каршы. Хәер, бу очракта хәлне шул ук әни сүзе (ирнең әнисе) төзәтә ала. Бу урында яраткан шагыйрәбез, ярты гасыр гомерен тәрбиягә багышлаган Клара апа Булатованың кайнанасы Маһинур турындагы язмасын китерү урынлы булыр: “Инәй киленнәре турында һәрвакыт, һәркайда гел уңай яктан сөйләде, тормышының кайбер кытыршы якларын “күрми” дә яши белде, ә кирәк чакта кайбер нәрсәне күтәреп-үстереп тә җибәрә белә иде…   Инде яшьрәкләрнең кайберсе кайнеш, кайнана дигән кешеләрдән җиксенү-мазар сиздерә калса, инәй: ”Бер кияү дә инкубаторда үсмәгән, аналар табып үстергән бит аларны да!” — дип аңлатып җибәрә. Картлар йортында булганнарны уйлап өзгәләнә иде…   …Дөрес, бик киеренке чорда яшибез. Сәгатькә-минутка бүленгән эш көне, сәгать шылтыравы белән өзелгән таң йокылары, планнар, отчетлар белән тулган баш авыртулары, вакытында ашамау нәтиҗәсендә эчке авырулар, тәгәрмәч өстендә дистәләрчә чакрымнарга текелдәп эшкә йөрүләр – болар барсы да кешенең психикасын талкый, нерв­ыларны теткәли торгандыр! Әмма нәкъ шуларны оныттыра, бушата, җанны ял иттерә торган – өй җылысы тулы, шифалы булсын өчен “Бәхет башы — җәмәгать” икәнлеген искәртеп-төшендереп, гаилә нигезен тотып-саклап яши белүче инәйләр кирәк икән!”   Әлфирә Низамова, Исәнбай авылы.
---

--- | 20.10.2017

Jukebox Trio егетләре "Әпипә" биергә өйрәтә (ВИДЕО)

October 21, 2017, 3:40 am

≫ Next: “Әтием төпчек җыеп йөрсә, бер көн дә яшәмим!”

≪ Previous: "Кулында җан биргән әнисенең соңгы сүзләре йөрәген чәнчеде…"

$

0

0

21.10.2017 Мәдәният
Jukebox Trio егетләре татар теле өйрәтү видеодәресләренең икенчесендә “матур” сүзен яңача өйрәнергә тәкъдим итәләр. Егетләр “матур” сүзен сыйфат буларак кулланмыйлар, ә кызларга багышлап, “Матурка – красотка” дип аңлаталар. Икенче видеодәрес егетләрнең “Әпипә” көенә “Бас, кызым, Әпипә” дип җырлап биюе белән бизәлгән. Беренче көн видеоролигында Jukebox Trio музыкаль төркеме солистлары “Ком бураны” татар халык җырыннан өзек башкарганнар иде.
Jukebox Trio егетләре татар теле өйрәтү видеодәресләре сериясен башлап җибәрде – алар социаль челтәрдәге рәсми битләрендә 10 көн дәвамында татар теле өйрәтергә вәгъдә бирәләр. Акция музыкаль төркемнең Казан концерты уңаеннан оештырыла.   Мәгълүмат өчен. Танылган Jukebox Trio төркеме вокалистлары Владимир һәм Илья Ивановларның Казан егетләре булуы һәм бу төркемнең, аларны Алла Пугачева күреп алганчы Казанда оешып, Казанда эшли башлавы билгеле. “Татар-информ” Jukebox Trio төркеме солистлары Владимир һәм Илья Ивановларның татар егетләре булуын да язган иде. Владимир һәм Илья Ивановлар – гомере буе Сахалин рус дәүләт театрында эшләгән татар актрисасы, Россиянең атказанган артисты Гөлшат Байбиченко-Юнысованың оныклары, кызы Гөлнарның уллары. Гөлшат Байбиченко-Юнысова Качалов театры каршындагы татар театр студиясендә күренекле татар артистлары Наилә Гәрәева, Ирек Баһманов белән бергә укыган. Соңыннан язмыш аны Сахалин театрына китергән. Гөлшат ханым хәзер Казанда яши.
Jukebox Trio — акапелло триосы, егетләр «стрит-бит а капелла» (а капелла белән битбоксның берләштерелүе) шәхси стильләрендә чыгыш ясыйлар. Jukebox Trio төркеме Владимир (лид-вокал) һәм Илья (битбокс, вокал) Ивановлар, Гарри Краулистан (бас, вокал) тора. Егетләрне 2006 елда «Новая волна»да Алла Пугачева күреп алган.   “Татар-информ” Jukebox Trio музыкаль төркеменең быел “Үзгәреш җиле” фестивалендә татарча җырлаячагы хакында да хәбәр иткән иде. 

---

--- | 20.10.2017

“Әтием төпчек җыеп йөрсә, бер көн дә яшәмим!”

October 22, 2017, 4:29 am

≫ Next: Драматург, язучы Рәдиф Сәгъдигә 60 яшьлек юбилеенда «Аль-Фахр» орденын тапшырдылар

≪ Previous: Jukebox Trio егетләре "Әпипә" биергә өйрәтә (ВИДЕО)

$

0

0

21.10.2017 Язмыш
Бүгенге көндә күпләр, эш юклыкны сылтау итеп, өйдә акчасыз утырса утыра, әмма урам себерергә яки башка авыр эшкә тотынуны күз алдына да китерми. Җырның җыртыгы юк дигәндәй, акча эшлим дигән кешегә теләсә нинди эшнең дә ояты юк, минемчә. Әнә бит, читтән килүчеләр төрле эшкә бер карусыз ябышып, тормыш көтеп яталар.

Беркөнне шкафтан барлык аяк киемнәрен тартып чыгардым да, яраклы-яраксызга аерып утырдым. Ташларга кызганыч дигәннәрен калдырып торып, кияргә яраксызларын капчыкка тутырып чыгарып аттым. Аннан бераз ремонтлап җибәрәсе дигәннәрен кыстырып, үзебездән ерак түгел урнашкан аяк киемнәре төзәтә торган будкага киттем. Анда инде берничә ел рәттән Мәхмүт исемле кеше эшли иде. Бу юлы баргач күрәм, аның урынында яшь кенә матур егет музыка тыңлап, үзе дә шуңа кушылып җырлый-җырлый, аяк киеме төзәтеп утыра. Туфли-сапогиларымны “җырчы” егеткә биреп калдырдым да, кайтышлый кереп алырмын дип, үз эшләрем белән китеп бардым. Мин кире әйләнеп килгәндә аяк киемнәрен рәтләп бетермәгән иде әле. Зыянлы түгел, көтеп торырмын дип, читкәрәк китеп бастым. Шуннан ул: “Тышта салкын бит, әйдәгез, будка эченә кереп утырып торыгыз, мин хәзер рәтләп бетерәм, күп калмады”, – дигәч (чыннан да, туңган идем), будка эченә кереп утырдым. Ә анда җылы, кечкенә мич эшләп тора, телефоныннан тын гына, үз телләрендә матур көй ишетелеп тора. Егет эшенә бөтен күңелен биреп, җиренә җиткереп эшләп утыра. Нозимҗан исемле бу егет, тырышлыгы, җыр-моң яратуы өстенә, беркатлы да булып чыкты. Үзем дә тиз аралашып китүчән кеше булганлыктан, уртак телне тиз таптык. Аяк киемемне төзәтеп утырган арада әлеге сөйкемле егет, ачылып китеп, үзенең тормышы, Казанга ничек килеп чыгуы турында сөйләп алды.

– Мин – Үзбәкстаннан, – диде ул. – Унтугыз яшемдә мине һәм минем кебек берничә малайны үзебезнең шәһәрдә яшәүче бер абзый, акча эшләргә дип ышандырып, Владивостокка алып китте. Документларыбызны җыеп алды. Барып җиткәч, безнең бер утрауда ниндидер байга казино төзергә тиешлегебез билгеле булды. Ул көннәрне күз алдына китерсәм, хәзер дә күңел тулып, күзгә яшь килә. Ач килеш көне-төне эшләттеләр, эт типкесендә тоттылар. Ике ай түзеп яшәгәннән соң, төзелеш хуҗасыннан үземнең документларымны сорагач: “Нинди документ? Онытыгыз алар турында. Хәзер сез – минем колларым. Алып килгән якташ абыегыз сезне миңа сатып калдырды. Шуңа күрә мин нәрсә кушам, ничек кушам – шулай яшәп, эшләп торачаксыз”, – диде. Аңымны җуя яздым. Ничек инде акча эшләргә дип ышандырып килгән танышыбыз безне шушылай язмыш кочагына ташлап, кемгәдер сатып калдыра алды күз күрмәгән җирләрдә...

Үткәндәге күңел яралары кире актарылып чыкты ахрысы, Нозимҗан шушы урында бераз уйга калып, форточкага күзен төбәде. – Әнә, карагыз әле урамга, – диде бераздан, сүзен дәвам итеп. – Этен җитәкләгән ирне күрәсезме? Ул көн саен шулай эте белән чыга да, җирдәге тәмәке төпчекләрен җыеп йөри. Әллә кемнәр төкереп калдырган әшәкене оялмыйча ничек итеп җыеп йөрергә була?.. Шаккатам. Әтием шулай йөрсәме?.. Мин бер көн дә яшәмим бу дөньяда! Хурлык, валлаһи! Әзмәвердәй тап-таза ир кеше ничек инде тәмәкелек тә акча эшли алмый? Аллам сакласын, болай йөрүне күз алдыма да китерә алмыйм. Алай дисәң, бер тапкыр, әлеге дә баягы шул Владивостокта, коллыкта эшләгәндә ашарга юклыктан (анда безне атналар буе ашатмадылар) диңгез ярында ярты буханка ипи табып алып, сөенечемнән шуны елый-елый ашаган идем. Ә беркөнне ни булса шул булыр дип, безнең эшне күзәтергә килгән хуҗаны эләктереп алдым да, кулымдагы канцелярия пычагын бугазына терәп: “Йә сез миңа документларымны бирәсез, яки мин сезне үз кулларым белән “тегендә” озатам. Миңа хәзер барыбер”, – дидем ярсып. Чөнки башка чара да, түземлек тә калмаган иде. Мин хәл иткән идем инде: эт типкесендә яшәгәнче, яки шушы юл белән качып китәм, яки аны үтерәм, ә аннан соң үзем үлсәм дә үкенечле түгел иде.   Безне тиз арада хуҗаның сакчылары чорнап алдылар да, миңа төрле шакшы сүзләр әйтеп, үтерәбез дип куркыта башладылар. “Мин башта шушы кешене үтерәм, аннары мине теләсә нишләтегез”, – дип акырдым. Сүземдә нык торуымны күреп, хуҗа тегеләргә документларымны китереп бирергә кушты. Аннан миңа тиз арада күздән югалырга боердылар. Тизрәк таю ягын карадым, билгеле. Аннан йөк паромына утырып, документларымның кулыма керүенә һәм үземнең исән калуыма, иреккә чыгуыма сөенеп, утраудан башымны алып качтым. Аннан соң Краснодарга китеп, төзелештә эшләдем. Казахстанда, Украинада, Мәскәүдә дә бераз эшләргә туры килде. Аннан Башкортстанга кайтып, бераз эшләгәч, Казанга килдем. Биредә акча түләп кеше фатирында яшим. Инде ике ел шушы эштә эшлим. Хезмәтем өчен кыйммәт сорамыйм, кешенең хәленә кереп, кайвакыт бик арзанга гына да төзәтеп бирәм. Ә болай нинди аяк киеме һәм аны төзәтүнең катлаулыгына карап 100 сумнан 700ләргә кадәр алам. Кайларда гына йөрсәм дә, күңелгә иң ошаганы сезнең шәһәр. Биредә киң күңелле, яхшы кешеләр яши. Монда мәчетләр бик күп бит, әллә шуңамы икән? Ә бүтән җирләрдә халык ничектер үзгәрәк, төксерәк. Казанда кешеләр ярдәмчел дә, динне хөрмәт итәләр. Тик менә шушы эт иярткән абзый кебек төпчек җыеп, кай чакта акча сорап йөрүчеләр генә күңелне әрнетә, алар бит Казанның дәрәҗәсен төшерә.   Нозимҗан шулай милли җырларын тыңлый-тыңлый, күңелле дә, куркыныч та хатирәләрен яңартып, аяк киемнәрен төзәткән арада, миңа да аның белән бөтен илне “гизеп” чыгарга туры килде.   Шушы көннәрдә әлеге сөйкемле үзбәк егетенә 26 яшь тула икән. Япь-яшь башыннан күпне күргән тырыш, алтын куллы егетне якты, матур киләчәк көтсен иде инде.
Раилә АБДУЛЛИНА, Казан

--- | 20.10.2017

Драматург, язучы Рәдиф Сәгъдигә 60 яшьлек юбилеенда «Аль-Фахр» орденын тапшырдылар

October 22, 2017, 4:29 am

≫ Next: "Татар радиосы"концертыннан 33 ФОТО

≪ Previous: “Әтием төпчек җыеп йөрсә, бер көн дә яшәмим!”

$

0

0

22.10.2017 Әдәбият
“Әкият” курчак театры сәхнәсендә драматург Рәдиф Сәгъдине 60 яшьлек юбилей тантанасы узды. Бәйрәмдә “Татар-информ” хәбәрчесе дә катнашты. Әдипне тәбрикләргә аның иҗатташ дуслары - Татарстан Язучылар берлеге рәисе Данил Салихов, “Безнең мирас” журналының баш мөхәррире Ләбиб Лерон, Татарстанның халык артисты Әсхәт Хисмәт, Габдулла Кариев театры артисткасы Рәмзия Закирҗанова, режиссеры Ренат Әюпов, язучы Ркаил Зәйдулла, шагыйрь Рүзәл Мөхәммәтшин да килгән иде.
Данил Салихов, юбилярны котлап, аңа “кыска картлык” теләде һәм драматург белән бәйле хатирәләрен яңартып үтте: "Рәдифнең үткән юлы безнең юл белән үрелеп бергә барды. Һәрберебезнең уңышларына сөенеп, килеп чыкмаган эшләргә көенеп яшәдек без. Бер-беребезгә терәк булып, бергә театр сәнгатенә килдек. Җитәкләшеп бергәләп әдәбиятка да килеп кердек. Рәдиф Сәгъдиебез нинди генә өлкәгә алынса да, һәрвакыт эшен халыкка җиткерерлек итеп матур башкарды. Мәркәзебезнең шушындый матур биналарында Рәдифебезнең 60 яшьлек юбилее үтәр диеп уйладык микән? Адәм баласының тантаналы бәйрәме матур залларда милләт халкы белән бергә үтә икән, яшәүнең, чынлап та, нәтиҗәсе бар дигән сүз".   “Егет кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз”, - дип, Әсхәт Хисмәт Рәдиф Сәгъдигә Камал театры исеменнән истәлекле бүләк тапшырды һәм “Сизәм гомерем үткәнен” җырын бүләк итте, дип хәбәр итә "Татар-информ".   “Безнең мирас” журналының баш мөхәррире Ләбиб Лерон исә, “Рәдиф Сәгъди белән разведкага барып була һәм кайтып та була”, – дип, драматургның яхшы сыйфатларын санап үтте. Аннан соң юбилярга драматик, әдәби, публицистик әсәрләр язганда мөселман дөньясын рухи яктыртуда һәм укучыларны тәрбияләүдә зур өлеш керткән өчен Россия Мөфтиләр шурасы рәисе, РФ мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, Мөфти Шәех Равил Гайнетдиннән килгән «Аль-Фахр» орденын тапшырдылар.   Татарстан Респубикасының танылган артисты Рәмзия Закирҗанова, юбилярны тәбрикләп: "Рәдифне курсташ буларак та котлыйсым килә. Без аның белән 16 яшьтә театр училищесына укырга кергәннән бирле таныш. Шунда укыганда ук ул инде яза башлаган иде. Хәтта училищеда укыганда ук шигырь язды. Шулвакытта ук синең драматург, язучы каләмең күренеп тора иде", - диде.   Татар дәүләт яшь тамашачы театры режиссеры Ренат Әюпов театр коллективы исеменнән юбилярга сертификат тапшырды. "Ни өчен әлеге драматургның юбилее бездә уза?” - дигән сораулар тугандыр. Минемчә, Рәдиф ул безнең театр драматургы. Чөнки Рәдифнең безнең театрда 5 тән артык пьесасы сәхнәләштерелде. Яшьләр, менә карагыз, акыллы, гади драматург сезнең каршыгызда тора. Күреп калыгыз! Аның “Гашыйклар утравы” спектаклен бөтен Рәсәй дә күрде дип әйтергә була. Чөнки ул халыкны, яшьләрне патриотик тәрбияләү программасы кысаларында куелды. Россиянең шактый клуб, театрларында куелып, Рәдифне кем икәнен белделәр. Безнең театрның нинди театр икәнен белеп, зур шатлык китерде.   Рәдиф Сәгъдинең юбилей тантанасы “Гашыйклар утравы” спектакле белән тәмамланды.   Рәдиф Нәҗип улы Сәгъдиев — күренекле татар язучысы, драматург, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе, «Мәгариф өлкәсендәге казанышлары өчен» медале лауреаты. Ф. Хөсни, Д. Сираҗиев (2012) премияләре лауреаты. 2000 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.
"Аль-Фахр" ордены - Россия Федерациясе Мөфтиләр шурасының иң югары бүләге, ул 2003 елда булдырылды. "Аль-Фахр" орденын йөрткән татар кешеләре - Татарстанның Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев, "Сетевая компания" ачык акционерлык җәмгыяте рәисе Илшат Фәрдиев, "Татнефть"нең элекке генераль директоры Шәфәгать Тахаутдинов, Татарстанның халык, Россиянең атказанган артисты Салават Фәтхетдинов. 
Рәфидә ГАЛИМҖАНОВА

--- | 22.10.2017

"Татар радиосы"концертыннан 33 ФОТО

October 22, 2017, 4:29 am

≫ Next: "Тугыз тулып ярты гасыр узган..." Фәридә Хәсәнова шигырьләре

≪ Previous: Драматург, язучы Рәдиф Сәгъдигә 60 яшьлек юбилеенда «Аль-Фахр» орденын тапшырдылар

$

0

0

22.10.2017 Шоу-бизнес
21 октябрь көнне Казанның "Пирамида" залында "Татар радиосы" зур бәйрәм оештырды. Тамашада Салават Фәтхетдинов, Айдар Галимов, Хәмдүнә Тимергалиевалар катнашты. Концертны Айваз Садыйров, Гөлназ Сәфәрова, Искәндәр Хәйруллин һәм Эльмира Кәлимуллина алып барды.

 

 

 

 

 

 

 

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

 

Шамил АБДЮШЕВ фотолары

--- | 22.10.2017

"Тугыз тулып ярты гасыр узган..." Фәридә Хәсәнова шигырьләре

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Лилия Хәйруллина: "Шулкадәр тәнкыйтьләрлек мин бит шәрә чыкмадым!"

≪ Previous: "Татар радиосы"концертыннан 33 ФОТО

$

0

0

23.10.2017 Әдәбият
Хәсәнова Фәридә Фәрит кызы 1981 елның ямьле июнь аенда туган. Кечкенәдән бик кызыксынучан, яхшы хәтерле булган. Шуңа күрә Яңа Әтнә (РТСның) балалар бакчасындагы тәрбиячесе Бәширә апа Борһанова Фәридәне өлкән группада йөрүче балалар белән беррәттән рус теле дәресләренә кертеп утырткан.

“Мәктәптә гел бишлегә генә укыдым дип әйтә алмыйм, “Сызым” мине, мин “Сызым”ны яратмадым. Татар теле дәресендә язуым ямьсез булу сәбәпле, иншалар язганда гел 5/4 була иде. Тора бара төзәлде... бәлки Роза Әхми кызы минем башка өстенлекләремне күреп язуга кул селтәгәндер, мәктәпне алтын медальгә тәмамладым. 1998 ел, әниләр айлар буе хезмәт хакы алмый, иртәге көн билгесез... Укырга керергә кирәк. Хыял – табиб булу. Медуниверситетка якын килә торган түгел, ишектән керүгә “Сез коммерция бүлегенәме?” дип сорыйлар. Кайда ул, 38 мең түгел, 3 меңе дә төшкә генә кергән заман бит ул. Хыялда табиб булсам да, чынбарлыкта мал табибы булу белән канәгатъләнергә туры килде. Хәзерге акылларым булса...”,- дип искә ала үзе.

Иҗатка килгәндә, барсы да такмак язудан башлана. Дәрестә, тәнәфестә, урамда нәрсә күрсә, шуны шигырь итеп язып куя, я булмаса популяр җырларның сүзләрен үзгәртеп, көн кадагына суккан темага такмак яза. Монысы мәктәптә укыган чагы. Казанга киткәч нишләптер онытыла бу шөгыле. “Өч елдан соң кабат илһам килеп, елга берәр генә шигырь язгаладым. Ныклап торып 2003 елда керештем бугай, шул елларда “Әтнә таңы” битләрендә басыла башлады шигырьләрем. Иҗатка мөнәсәбәтем бик әйбәт, минем өчен ул - күңелемне бушату, юану чарасы. Шигырьләрем күбрәк ризасызлыктан туа, шатлыктан язганнары да булгалый. Язам, дип кенә яза алмыйм, үзеннән- үзе туа ул. Бу халәтне сүзләр белән генә аңлата да алмыйм. Минем өчен сер бу. Чып-чын шигырьләр язам, дип тә әйтүе авыр. Дусларыма, укучыларга ошый дип беләм. “Ташла, иҗат синең өчен түгел!” дисәләр, “Минем өчен!” дип әйтеп, дәлилләр идем. Киләчәктә, шагыйрә булмасам да (минем өчен бик зур биеклек), үзем өчен булса да, күңелемне бушатыр өчен булса да язачакмын, Алла боерса!”,- дип сөендерә “Ызандашлар” төркеме әгъзасы.

Куян бүрек
Сирәк кенә төшкә керәсең, Сагынуым, әти, сизәсең? Әллә кисәтергә теләдең? Зур иде шул күрү теләгем...
Гомер иткән куян бүрегең, Имеш, киеп киттем шәһәргә. Ник әйтергә кыймадың соң, әти, Куян бүрек миңа нәрсәгә?
Минем өчен борчыласың бугай, Инде ничә тапкыр сынадым. Бәхет поездының тагын, әти, Соңгы вагонына соңардым.
Юк, борчылма, кызың шөкер итә, Өмет тулы әле күңеле. Көч һәм куәт өсти тормышына Әтисенең куян бүреге...
  Тугыз тулып унбиш минут
Тугыз тулып унбиш минут кына... Инде ярты гасыр, гүя, узган. Өтер куя торган каләмемнән Очып тора инде бары тузан.
Ә карасы тамып йөрәгемә Нокта уйды... әйе, һич үкенмим. Ул тамчыдан, телим, чәчәк ясыйм, Тиле сыман, көтмә, үкермим.
Тугыз тулып ярты гасыр узган, Ялган вакыт, ялган хисләр катыш. Тузан кунган, әмма мәңге тузмас, Үлмәс йөрәк белән яшәп ятыш.
 
Синең шәүләң калган
Күзләремдә- миләш сагышлары, Күңелемдә - көзләр салкыны. Кубарды да давыл бар дөньямны Хәтерләтә хәзер яу кырын.
Кырылып, аунап ята сүнгән хисләр, Шыбыр канга баткан, әй, йөрәк. Мәхәббәтнең көле күккә очкан, Синең шәүләң калган, мин - өрәк.
Мин һаман да шул ук икән, җимеш, Син яраткан яшел күзле кызчык. Көлүем генә ихласлыгын җуя, Өшетә шул йөрәктәге бозчык.
Мин һаман да шул икән бит, җаным, Тик назларың миңа инде тансык. Сөю, йокымсырап, барып ауды, Әрнүләрдән талчыкканга, әнә, ястык...
Мин һаман да... юк, шул тугел, назым, Алсулыгын иртә җуйды йөзләр. Җәй башланмый килде быел көзләр. Яшьтән яшеллеген коя күзләр. Бу хәләттән арындырыр инде кемнәр?
 
Ашыгам?!
Язларда мин назга төрендем, Җуйганда ап-ак кар үз төсен. Бүләк ит, җаныем, син миңа Яңгырлы төннәрнең хуш исен.
Әй сайрый талларда былбыл кош, Таң атты, янәсе, күрмисең. Исертеп шомыртлар исенә, Май назлый гашыйк бер тилесен.
Яңгырлы төннәрем хуш исле, Уләннәр бизәнгән тамчыга. Назларга төренгән яз төсле Мин сиңа ашкынам, ашыгам...
 
Ашыкмыйк!
Кояш чыгып, таңнар ату белән Олы юлга чыга күбегез. Ходай рәхмәтеннән ташламасын, Исән-имин генә йөрегез.
Бик зур җаваплылык сезнең өстә, Моны зинһар истән чыгармыйк. Яшәр өчен килгән җиребезне Күз яшьләре белән чылатмыйк.
Тизлек арттырудан бер мәгънә юк, Ходай кушса барып җитәрсез! Юлда иминлекне сакласагыз, Балаларны ятим итмәссез!
Үкенечкә урын калдырмагыз, Кирегә юл ябыла күрмәсен. Балалар да, газиз аналар да Күз яшьләрен илгә түкмәсен.
Ашыккан, бит, ашка пешкән, диләр Морадына сабыр ирешер. Ашкынмасак кына безнең юллар Бәхет юлы белән кисешер.
   Фронттан хат
“Әни, җаным, ни хәлең бар?”- диеп, Кочагыңа сыенып бетәр идем. Хуш ис килгән печән өсләрендә Изрәп кенә йоклап китәр идем.
Бик сагынып алам хатларыңны, Өмет өзмә, әнкәй, кайтырмын! Без җиңәрбез, бездә хаклык көче, Халкым көче белән батыр мин!
Өмет өзмә, зинһар, радиодан Җиңү җыры, беләм, яңгырар! Ә хәзергә... сагындыра, хәтта, Җирне изгән көзге яңгырлар.
Искә төшә мәтрүшкәле чәең, Мич коймагың төшә исемә. Бакча башындагы шомыртларның Исерәсем килә исенә.
Сизә күңелем, тиздән, бик тиздән Җиңү яулап өйгә кайтырбыз. Бар дошманнар көнләшерлек итеп, Яңа, матур тормыш корырбыз!
Сау бул,әнием, күршеләргә сәлам! Җиләк- мәтрүшкәләр җыя тор. Күп калмады... Алсу таңда тиздән Сине Җиңү җыры уятыр!
Фәридә ХӘСӘНОВА

--- | 21.10.2017

---

Лилия Хәйруллина: "Шулкадәр тәнкыйтьләрлек мин бит шәрә чыкмадым!"

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Афәрин, егетләр һәм кызлар!

≪ Previous: "Тугыз тулып ярты гасыр узган..." Фәридә Хәсәнова шигырьләре

$

0

0

22.10.2017 Шоу-бизнес
Шушы көннәрдә Казанда һәм Чаллыда җырчы Лилия Хәйруллинаның беренче сольный концертлары узды. "Мин дә кошлар нәселеннән" исемле концерт программасында Лилия тамашачысын сәяхәткә алып чыкты. Кешеләр дә кошлар кебек гел каядыр ашыга, талпына, оча. Юл гизү, сәяхәт итү - концертның төп темасы шушы.
"Узган ел репертуарымда Нияз Вәлиев көенә һәм Гөлфия Шакирова сүзләренә язылган "Мин дә кошлар нәселеннән" исемле җыр барлыкка килде. Ул минем өчен ничектер үзенчә якын җыр булды. Тамашачылар да аны яратып кабул итте. Концерт программасын шуңа күрә әлеге җыр белән бәйләдек. Без дә туган илдән каядыр чыгып китәбез дә, кошлар кебек барыбер өйгә әйләнеп кайтабыз. Игътибар иткән булсагыз, концертта чемоданнар бик күп. Чемоданны яңа альбомым тышлыгында да, концертның афишасында да, концертның үзендә дә күрергә була. Алар – төп деталь. Уйлап карасаң, чемоданга кием-салым гына түгел, бар тормыш сыйган бит. Бөтен тормышыбыз юл кебек безнең", - дип сөйләде Лилия.   Концертны әзерләүдә тулы бер команда хезмәт куйган. Режиссер, хореограф, биючеләр, тавыш режиссеры, саунд продюсер, ут осталары - барысы да булган.    Концертның музыкаль бизәлеше дә игътибарга лаек иде. Ике сәгатьлек тамаша барышында программаның төп җыры булган "Мин дә кошлар нәселеннән" җырының көенең төрле вариацияләре яңгырады. Мәсәлән, туган илдән киткәндә көйнең моңсу вариантын, ә кире әйләнеп кайтканда күңелле вариантын ишетеп булды. Шулай ук Лилия ретро җырларга да яңа сулыш өрергә булган. Легендар "Сагыну" һәм "Туган авылым минем" җырын тамашачылар яңа яңгырашта ишетә алды.    Концертларда Лилиянең якын дусты җырчы, биюче, пародия остасы Данир Сабиров һәм әнисе, Татарстанның атказанган артисты Гөлдания Хәйруллина катнашты. Алар икесе дә Лилиягә киләчәктә зур уңышлар һәм тамашачылар белән тулы заллар теләде. Гөлдания Хәйруллина тамашачыларга Лилиянең балачагыннан кызыклы мизгелләрне дә сөйләде. Балачак дигәннән, сәхнәгә беренче адымнарын Лилия нәкъ менә әтисе (композитор Рөстәм Хәйруллин) һәм әнисенең концертларында ясаган. Әмма ул аларда җырлап кына алмаган, ә хулахуплар белән цирк номеры да күрсәткән. Лилия бу шөгылен хәзер дә онытмаган әле. Концертларында ул тамашачысын цирк номеры белән дә шаккаттырды.    Лилиянең соңгы арада сәхнәгә кроссовки һәм чалбар киеп чыгуы турында күп мәгълүмат чаралары язды инде. Үз концертында да җырчы бу образында җырлар башкарды.   "Сәхнәгә кроссовки һәм чалбар киеп чыгуның бер начарлыгын да күрмим. Сәхнәдә алай итеп киенергә ярамый дигән кагыйдә юк бит. Шулкадәр тәнкыйтьләрлек мин бит җырларга шәрә чыкмыйм! Иҗатым − минем чагылышым. Тормышта нинди булсам, сәхнәдә дә шундый буласым килә. Даими эшли торган үз стилистым бар. Образларны аның белән бергә уйлыйбыз. Татар эстрадасында тәти күлмәк һәм түфли киеп җырлау этабын үтәргә вакыт инде", - диде Лилия бу уңайдан.   Концертта җырчының логотибы төшерелгән беләзекләр һәм шоколадлар да тәкъдим ителде. Киләчәктә Лилия үз "KHAIRULLINA" брендын үстерергә теләвен белдерде.     Концерттан кайбер мизгелләр:                                                      
---

--- | 22.10.2017

Афәрин, егетләр һәм кызлар!

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Татарстанда туристлар автобусы әйләнеп капланган (ВИДЕО)

≪ Previous: Лилия Хәйруллина: "Шулкадәр тәнкыйтьләрлек мин бит шәрә чыкмадым!"

$

0

0

23.10.2017 Милләт
“Татары Самарского края” (“Самара төбәге татарлары”) дигән яңа китапны тәкъдим итү кичәсенә чакырылган булсам да, кызганыч ки, катнаша алмадым. “Бердәмлек”тә бу турыда Татарстанның беренче президенты, хәзер дәүләт киңәшчесе булып эшләүче Минтимер Шәймиевның “Самара егетләре тик тормый инде” дип аталган язмасын укыгач, чынлап та аларның татарларыбыз тормышында кайнап яшәүләренә тагын бер кат инандым.

Менә бит тарихчыбыз Шамил Галимов бу китапны дөньяга чыгарып, Самара татарлары тарихына үзенең зур өлешен керткән, һәм ул, һичшиксез, үзе дә тарих битләренә кереп калыр, дип уйлыйм.

Белгәнебезчә, Шамил әфән¬де “Азан” газетасының баш мөхәррире булып эшләгән чорда шул басмада басылган тарихыбызга кагылышлы язмаларны бергә туплап, аерым китап итеп тә чыгарган иде. Аның Самара Тарихи мәчетенең 120 еллыгына багышланган китабы да истә калырлык булды. Елховка районының Мулла авылы турындагы җыентыкны да тарихыбыз белән кызыксынучылар хуплап каршыладылар.

Ә инде башка егетләребезгә килгәндә, чынлап та аларның берсе дә тик тормый. Идеал Галәүтдиновның Похвистнево районындагы Мәчәләй авы¬лының сугыш ветераннары турында язган китабы шулай ук игътибарга лаек. Журналистларыбыз Рәфгать Әһлиуллин, Данияр Сәйфиев та зур эш башкардылар. Аларның беренчесе каһарман якташыбыз, кү¬ренекле татар шагыйре Гакыйль Сәгыйровның тормыш юлы һәм иҗаты турында ки¬тап язып чыгарды. Икенчесе кү¬ренекле мәгърифәтче галимебез Закир Кадыйрины хәзерге дөньяга танытты. Самара Җә¬мигъ мәчете имамы Иршат хәзрәт Сафинның да танылган дин әһеле – ишан хәзрәтләре Хөс¬нияров турындагы китабы шулай ук истә калырлык итеп язылган.   Соңгы елларда иҗат белән нык¬лап шөгыльләнә башлап, кыска гына вакыт эчендә берничәшәр китап әзер-ләп бастырырга өлгергән хатын-кыз шагыйрәләребез - Похвистнево районының Гали авылыннан Саи¬мә ханым Морзаханова, Камышлыдан Фәния ханым Кәримова, Самарадан Наи¬лә ханым Хөсәенова турында да бер¬ничә җылы сүз әйтеп үтәсем килә. Аларның шигырьләре туган якка, әти-әниләребезгә, милләттәшләребезгә, туган телебезне, татарлыгыбызны сак¬лап калу, динебезне яңадан кайтару мәсьәләләренә багышланып, чын күңелдән язылганнар. Бу яшьләребез өчен яхшы үрнәк булып тора, әлбәттә.   Төбәгебез тарихы, мәдә¬нияте, сән¬гате, олуг шәхес¬лә¬ребез турындагы яңа китаплар турында сөйләгәндә, күптән түгел генә үзенең 45 еллыгын билгеләп үткән атаклы “Ялкынлы яшьлек” җыр, бию һәм шигърият халык ан¬самблебезгә багышланып, аның алыштыргысыз җи¬тәкчесе Ил¬гиз Колючев тырышлыгы бе¬лән дөнья күргән күләмле җыентыкны искә алмасак, хилафлык булыр иде. Мондый китапларның әһәмияте бәяләп бетергесез, минемчә.   Танылган эшкуарыбыз, өлкә “Туган тел” татар җәмгыяте җи¬тәкчесе Ильяс Шәкүров тарафыннан берничә ел инде чы¬гарылып килүче “Самара татарлары” журналы турында әйтмичә, һич тә мөмкин түгел. Ул төбәгебез татарлары тор¬мышында зур урын алып тора дияр идем. Журналда Самара татар¬ларының, гомумән, бөтен хал¬кы¬бызның милли тормышы, көнкүреше яктыртыла. Би-ре¬дә шулай ук күренекле шә¬хесләребез турындагы язмаларга киң урын бирелә. Уку¬чылар анда үзләренә ки¬рәкле киңәшләр дә алалар, җирле һәм инде танылган ша¬гыйрь¬ләребезнең шигырь¬ләре, хи¬кәя¬ләре белән дә танышалар, дини темаларга да урын би¬ре¬лә, вәгазьләр дә урнаштырыла. “Самара татарлары” жур¬налының һәр саны “Бер¬дәмлек” газетабыз кебек үк кулдан кулга күчеп, мил-ләттәшләребез тарафыннан укылып бара. “Бердәмлек” газетасының ре¬дакция хезмәткәрләре, биг¬рәк тә Эльмира ханым Шә¬вәлиева, Гөлнур Рыбакова китап авторларының, журнал нә¬шер итүчеләрнең төп булышчылары булып торалар. Рәхмәт барыгызга да!   Алга таба да бу изге га¬мәлләребезне дәвам итсәк иде. Әлбәттә, безгә күб¬рәк үз төбәгебез тарихы, үзебезнең күренекле шәхесләребез ту¬рын¬да язарга һәм укырга кирәктер.   Афәрин, егетләр һәм кызлар! Озакка сузмыйча, әгәр үзебезнең каһарман шагыйребез Гакыйль Сәгыйровның Кошки районының Иске Фәйзулла авылын¬¬да озак еллар яшәгән өен яңадан торгызып, анда музей ача алсак, Аллаһының тагын бер зур рәхмәтенә ирешер идек. Халкыбыздан да гел мактау сүзләре генә ишетергә насыйп булыр иде. Мин моңа нык ышанам, өметләнәм. “Өметсез шайтан гына” дип бер юкка гына әйтмиләрдер.   Разия ӘЮПОВА, Самара өлкәсе хатын-кызларының “Ак калфак” оешмасы җитәкчесе.
---

--- | 23.10.2017

Татарстанда туристлар автобусы әйләнеп капланган (ВИДЕО)

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Казанда Татарстанның халык артисты Илгизәр Хәсәновның юбилее билгеләп үтелде (ФОТОРЕПОРТАЖ)

≪ Previous: Афәрин, егетләр һәм кызлар!

$

0

0

23.10.2017 Фаҗига
Татарстанда Чистай районында булган юл-транспорт һәлакәтендә зыян күкрүчеләрнең алтысы хастаханәдә кала, дип хәбәр итә Татарстан Сәламәтлек саклау министрлыгы матбугат хезмәте. Аларның берсе авыр хәлдә, өч пассажирның хәле уртача авырлыкта, икесенең хәле канәгатьләнерлек.
Искәртеп үтик, “Татар-информ” Александровка бистәсе янында Удмуртия номерлары белән булган “Сетра” туристик автобусы юл кырыена төшеп киткәнлеген хәбәр иткән иде. Автобуста туристлар Самарадан Сарапулга кайта торган булган.   Юл-транспорт һәлакәте аркасында 12 кеше хастаханәгә озатылган булган. Алты зыян күрүче хастаханәгә барудан баш тарткан.   

---

--- | 23.10.2017

Казанда Татарстанның халык артисты Илгизәр Хәсәновның юбилее билгеләп үтелде (ФОТОРЕПОРТАЖ)

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: ХӘМДҮBLOG алып бара башлаган Хәмдүнә Тимергалиева ILHAM666 SHAKIRга спиннер бүләк итте (ВИДЕО)

≪ Previous: Татарстанда туристлар автобусы әйләнеп капланган (ВИДЕО)

$

0

0

23.10.2017 Мәдәният
20 октябрьдә, Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия театры сәхнәсендә Татарстанның халык артисты Илгизәр Хәсәновның 60 яшьлек юбилее билгеләп үтелде. Спектакль алдыннан театр музеенда юбилярның картиналарыннан торган күргәзмә ачылды. "Минем өчен рәсем ясау – рухи ихтыяҗ дисәм дә ялгыш булмас.
Эчкә җыелган артык энергияне чыгарырга кирәк булганда, җанда давыл кузгалганда пумалага тотынам", - ди артист үзе. Бу кичтә Илгизәр абыйны гомер бәйрәме белән яраткан хезмәттәшләре - Тинчурин театры коллективы, шулай ук якташлары, курсташлары, дуслары, туганнары тәбрикләде.   "Илгизәр безнең театрга 80нче елларда яшь егет булып килеп кергән иде. Шул чорда без аның белән И.Юзеев әсәрләре буенча куелган “Онытылмас бәет”, “Кыр казлары артыннан” спектакльләрендә бергә уйнадык. Әле бүген дә сәхнәгә бергә чыгып уйныйбыз. Кайчан карасаң да, Илгизәрнең эше – роль өйрәнүдә. Ул үз эшенә, һөнәренә бирелгән, театр өчен яши торган чын шәхес. Коллективыбыз Илгизәрне бик ярата", - дип билгеләп үтте Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты Исламия Мәхмүтова.   Күпсанлы котлау сүзләреннән соң, бәйрәм Ш. Фәрхетдинов әсәре буенча куелган "Алтын көз" бенефис-спектакле белән дәвам итте. Төп рольне Илгизәр Хәсәнов үзе башкарды.                      
---

--- | 23.10.2017

ХӘМДҮBLOG алып бара башлаган Хәмдүнә Тимергалиева ILHAM666 SHAKIRга спиннер бүләк итте (ВИДЕО)

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Хатын-кызларны җомга намазына йөрүдән тыю – аларның иреген чикләү

≪ Previous: Казанда Татарстанның халык артисты Илгизәр Хәсәновның юбилее билгеләп үтелде (ФОТОРЕПОРТАЖ)

$

0

0

23.10.2017 Шоу-бизнес
Татарстанның һәм Башкортстанның халык артисты Хәмдүнә апа Тимергалиева олыгайдым дип ямансулап утырмый - кайбер яшьләрдән дә уздырып интернетта үз блогын алып бара. Алай гына да түгел, дусларына бүләкләр тарата башлаган. Шулар арасында ILHAM666 SHAKIR - Илһам ага Шакиров!

---

--- | 23.10.2017

Хатын-кызларны җомга намазына йөрүдән тыю – аларның иреген чикләү

October 23, 2017, 6:08 am

≫ Next: Ертык ЗАГС кәгазе һәм сүрелмәс сөю (БУЛГАН ХӘЛ)

≪ Previous: ХӘМДҮBLOG алып бара башлаган Хәмдүнә Тимергалиева ILHAM666 SHAKIRга спиннер бүләк итте (ВИДЕО)

$

0

0

23.10.2017 Дин
– Мәчетләребезгә халык аз йөри. Бигрәк тә авыл мәчет­ләрендә бу мәсьәлә кискен тора. Моны хәл итү юлы бар. Җомга намазларына йөрү хатын-кыз­ларга да фарыз булырга тиеш. КФУ галимнәре ислам темасын яктыртучы журналистлар өчен ике айлык семинар оештырды. Берничә көн элек шушы семинар кысасында сөйләгән лекция­сендә Мәскәү өлкәсен­дәге Сер­геев-Посад шәһәре имамы Арс­лан Садриев менә шушындый тәкъдим кертте.
– XX гасыр башында мөфтие­без Риза хәзрәт Фәхретдин, ха­тын-кыз­лар да җомга намазына йөри ала, дип фәтва чыгара. Бу – бик дөрес, бик урынлы тәкъдим. Миңа калса, Риза хәзрәт фикерен үстереп, тә­мам­лап бетермәгән. Хатын-кызлар да җомга намазына йөрергә тиеш, дип фәтва бирергә кирәк булган аңа. Коръәндә, ир-атлар гына йөрергә тиеш, дип язылмаган бит. Мөселманнар йөрергә тиеш, ди­гән. Хатын-кызларны җомга намазына йөрүдән тыю – аларның иреген чикләү ул. Риза хәзрәткә хәтле бу проблемага игътибар итүче, йө­рәксенеп, хакыйкатьне әйтүче булмаган. Ислам дөньясында хатын-кызларның хокукларын танымау очраклары әле дә байтак. Әйтик, Согыд Гарәбстаны хатын-кызла­ры­на моңарчы машина йөртергә ярамады. Согыдия короле шушы көн­нәрдә генә аларга машина йөртер­гә рөхсәт бирде. Тарихка күз төшер­сәк, Пәйгамбәребезнең хатыннары мәчеткә, җомга намазына йөргән бит. Бу мисал җитмимени?!” – дип сөйләде тәгаен алганда анда Арслан хәзрәт. Бу уңайдан нәрсә әй­терсез, андый зарурлык бармы, дип берничә мөселман кар­дә­ше­безнең фикерен белештек.
Рәфыйк Мөхәммәтшин, Татарстан мөфтиенең уку-укыту эшләре буенча урынбасары, РИУ һәм БИА ректоры:   – Бу проблема хатын-кыз­лар­ның мәчеткә йөрү-йөрмәвенә генә кайтып калмый. Гүзәл затларыбыз­ның гаиләдә һәм җәмгыятьтә тоткан урыны хакындагы мәсьәлә бу. Ислам гаиләсендә хатын-кыз – беренче планда. Без аларга мәчеткә, җомга намазына йөрү сезгә мәҗ­бүри дип куйсак, балалар мәктәп­тән кайта, ирне тукландырасы бар. Дөрес, хәзерге вакытта бөтен мә­четләрдә диярлек хатын-кыз заллары булдырылды, теләгән кеше намаз укырга, җомга намазына ки­лергә мөмкин. Шуннан артыгы кирәкми. Бик күп илләрдә хатын-кызлар, гомумән, мәчеткә йөрми. Миңа калса, Европадагы кебек ха­тын-кызлар ир-ат белән бертигез хокуклы булырга тиеш дигән мәсь­ә­ләне өстерәп чыгарырга тырышу гына бу. Әмма исламның үз тө­шенчәләре, үз кагыйдәләре бар. Ислам гаиләсендә күптән хатын-кызның, ир-атның гаиләдә тоткан урыны билгеләнгән. Ир-атлар элек-­­электән җомга намазына мәчеткә йөргән, хатын-кызлар җомга намазын өйдә укыган, бәйрәм көн дип, ирен, балаларын, табын әзерләп өйдә көтеп торган.   Традицияләрне бозудан ни мәгънә? Хатын-кыз өчен иң мө­һи­ме гаилә ныклыгы булырга тиеш. Чынлап та, безнең татар ханымнары кирәгеннән артык актив. Инде шундый очраклар бар. Әлмәт райо­нының бер авылында, мулла бабай безне мәчеткә кертми, дип хатыннар ир-атлар белән бәхәскә кергән. Болай дәвам итсә, Алла сакласын, без күп, ир-атлар аз, әнә икенче катка, кече залга менсен­нәр, дигән дәгъва да килеп чыгарга мөмкин. Мондый хәл традиция­лә­ребезнең нигезләрен генә какшатачак. Әй­тик, мәрхүмнәрне озатканда хатын-кызларыбыз зиратка бармыйча, капка төбендә озатып кала. Җе­на­зага бармау, катнаштырмау – хокук­ларын кысу түгел, алар­ның нечкә күңеллелеген исәпкә алу ул. Алар бит анда елап кына торачак. Әгәр ясалма рәвештә туташ-ха­нымнар­ны җәмгыятьнең төрле тар­мак­ла­рына җәлеп итә башласак, башка проблемалар да килеп чыгачак. Түбән Камада шундый хәлне сөй­ләделәр. Берәү, мәчет каршындагы курсларга барасым бар дип, авыру ирен ялгыз калдырып, һәр кичне диярлек өеннән чыгып китә икән. Әле бит балалардан тыш оныклар да бар. Яраткан әбисе тәрбияләми­чә, аларны кем тәрбия­ләсен?! Шуңа күрә хатын-кызларга җомга намазына йөрүне фарыз итеп куйсак, мөсел­ман гаиләсен­дәге проблемалар тагын да артачак.
Резедә Сафиуллина, КФУ мөгаллимәсе:   – Мин мәчеттә сирәк булам. Бар­ган саен шаккатам: ир-атла­рыбыз атна саен, фарыз гамәл­ләр­не үтәү йөзеннән җомга намазына килә. Чөнки анда барсаң, акылыңа, рухыңа азык табу кыен. Авызына карап тотучы вәгазьчеләрне саный башласаң, кулдагы бармаклар санына да тулмас. Буш сүз! Шуңа карамастан, рухи азык тапмасалар да, фарыз, Аллаһы Тәгалә әмере дип, ир-атларыбыз барыбер җомга намазына йөри. Мин аларның фида­карь­легенә шаккатам. Инде хатын-кызларга килгәндә, бәлкем кемдер ахирәтләре белән очрашып сөйлә­шү, эчен бушату өчен барадыр. Мин, мәсәлән, җомга вәгазь­ләреннән әллә ни таба алмыйм. Анда барырга теләк зур түгел. Берничә хәзрәт бар инде. “Кабан арты”, “Туган авылым”, “Шамил” мәчетендә һәм тагын бер­ничәсендә генә мәгъ­нәле, рухи азык бирә торган вәгазь­ләр ишеттем. Оста вәгазьчеләргә кытлык бездә! Мәчетнең эчтәлеге, рухи җәлеп итү көче иң әүвәл андагы имамга, мәхәллә халкына бәйле.   Җәлил хәзрәт Фазлыев, Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең баш казые:   – Хатын-кызның мәчеткә йөрүе ниндидер аңлашылмау­чылык­лар­га сәбәп була, гаиләдәге тынычлыкка зыян китерә икән, аның бармавы хәерле. Дөрес, мәчеткә баруның савабы зур. Шул ук вакытта ханым­нарның балалар үстерүе, иргә хезмәт итүе фарыз. Җомга намазын өйдә укыса да, хатын-кыз­лар­га савабы зур бит. Хатын-кыз­ларга җом­ганы фарыз итеп куярга ярамый, ирләргә – фарыз! “Гый­бадәте исла­мия”дә җомга намазына бару ха­тын-кызларга мәкрух (хуп­лан­маган эш) дип әйтелгән, алар йөрмәскә тиеш, дип сөйли кайберәүләр. Бу дөрес түгел. Гаиләсенә авырлык китерсә, аңлашылмаучылыкларга сәбәп бирсә, билгеле, мәкрух була.
Рәшит МИНҺАҖ

--- | 23.10.2017

Ертык ЗАГС кәгазе һәм сүрелмәс сөю (БУЛГАН ХӘЛ)

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: Татарстанда такси бала тудыру йортына килеп кергән

≪ Previous: Хатын-кызларны җомга намазына йөрүдән тыю – аларның иреген чикләү

$

0

0

23.10.2017 Язмыш
Әминә – ятимә кыз, ул үзен дөньяга китерүче кадерле кешеләрен бөтенләй хәтерләми. Авыр еллар, зур көрәшләр аны әтисез дә, әнисез дә калдырган. Ләкин игелекле бәндәләр, авылдашлары, үзләре дә ярымач булуга карамастан, ятимә кызны кайгыртканнар. Ул үзе дә бик тырыш булган: керен дә, идәнен дә юган, урагын да урган, бала да карашкан. Һәм көннәрдән бер көнне аның уңганлыгы хакында ...
Мәскәүгә кадәр ишетелгән. Туган тиешле бер авылдашы Мәскәүдән кунакка кайткач: «Бер бик әйбәт гаиләгә чиста-пөхтә, уңган татар кызы кирәк, әдәпле дә, тыйнак та булсын, диделәр. Теләсәң, әйдә, сине алып китәм», – дигән. Тукай әйтмешли, «азмы какканны вә сукканны күтәргән» бу ятимә кыз, ни булса да булыр, дип, ризалаша. Күлмәген ямап кия дә билгесез шәһәргә кузгала. Елап озатып калучысы булмый.   Авылдаш апасы сүзендә торган, рәхмәт яугыры, аны яһүд табиблар гаиләсе белән таныштырган. Тегеләре дә аны бер күрүдә ошатканнар. Әйе, бу шул – хыялларында йөрткән асрау кыз бит. Әминә (ул чагында 16 яшьлек кыз) аларда бик рәхәттә яши. Какмыйлар-сукмыйлар, тaмагы тук. Ә эштән кеше үлми, анысына гына түзәргә була. Ләкин түзеп булмый торган нәрсәләр дә бар шул. Көне буе бер авыз ачып сөйләшергә зар-интизар булып яши ул. Тел белмәү дә бик читен, җитмәсә, сагынуга түзәр хәл юк. Хисләре тулышып тәмам түгелер чиккә җиткәч, Әминә җырлый башлый. «Гөлҗамал», «Карурман»ны суза. Хуҗалар ишетмәсен, дип курка-курка гына җырлый үзе. Ә хуҗалар ишетеп ала да, бик яратып, кабат-кабат җырлата. Татар моңы ниндидер сихри көчкә ия түгел, дип әйтеп кара син моннан соң. Күкрәгеннән – моң, күзләреннән яшьләре саркып чыга кызның. Хуҗалары болай бик әйбәт тә, әмма беркая да чыгармыйлар, адашыр, югалыр дип куркалар, ахрысы. Шулай җырлап, елап утырганда, аруы да җиткән булгандыр инде (өйдәге эшне тавык та чүпләп бетерми, диләр ич), кыз йоклап киткәнен сизми дә кала. Черем итеп кенә алса да, төш күрергә дә өлгерә. Төшнең дә ниндиен генә әле.   Төшендә җигүле атка утырган бер чибәр яшь егет аңа чанада үз янында урын тәкъдим итә. Ләкин алда авызын ыржайтып чокыр каралып тора.   – Екмассыңмы соң? – ди кыз, куркып.   – Утырсаң, екмам, беркайчан да екмам...   Кыз кыяр-кыймас кына утыра. Егет дилбегәне кагып җибәрә... Ат теге чокырны очып диярлек уза. Әминә күзләрен ача да төшен юрарга тотына. Ат – хәбәр, диләр. Нинди хәбәр булыр икән? Юньле генә булса ярар иде...   Төше, чынлап та, рас килә. Шул ук көнне кич белән аны Мәскәүгә алып килгән авылдаш апасы үзләренә кунакка чакыра. «Вечер» үткәрәләр икән. Бик ялынып сорагач, уңган кызның үтенеченә хуҗалары да каршы килми, җибәрәләр. Кичәдә Әминәдән кала да яшьләр була. Берсенә аеруча игътибар итә кыз. Бәй, бу шул төштә күргән егет бит, шундый ук бөдрә чәч, яндырып ала торган кап-кара күзләр... Тыйнак кына танышып китәләр. Егет Хәсән исемле, шулай ук асрау икән. Җитмәсә, үзе якташ та, Буа районыннан.   Озаклап йөрергә булмый, хуҗалары да рөхсәт бирми. Тимерне кызуында сугып, уртак тормыш корып җибәрәләр. Никах та укыталар, ЗАГСта да язылышалар. Кешегә эшләп көн күргән ике ятим (Хәсән дә яшьли әти-әнисез калган була), теш-тырнаклары белән, үз тормышларын корырга керешә. Мәскәү янындагы Крюково авылында берәүләрдә фатирда торып, үзләре Мәскәүдә эшли. Беркөнне шулай кич белән эштән кайтсалар, өйдә ут юк, электр энергиясен экономияләгәннәрдер, күрәсең. Аның каравы мичтә кызыл күмерләр җемелдәп тора. Хуҗа хатын күптән түгел генә мич яккан булгандыр инде. Әминә, күмер сүнгәнче дип, тиз генә өстәл тартмасыннан бер кәгазь алып, читен ерта да аны кайнар күмерләргә тигезеп, шәм кабыза. Шәм кабынгач, карасалар, кәгазь дигәннәре ЗАГС биргән никахлашу турындагы белешмә икәнлеге ачыклана.    Шушы ярым-йорты, дөресрәге, белешмәнең өчтән ике өлешен тотып, алар 60 елдан артык тату-дус гомер итә. Күрәсең, ул кәгазь теге кышкы кичне балавыз шәмне генә түгел, йөрәкләрендәге мәхәббәт утларын да ныграк дөрләтеп җибәргәндер. Төштә күргән чокырны да кичәргә туры килә. Монысы – сугыш еллары, аерылу газаплары, сагыну сагышлары. Ул чагында инде беренче уллары да туган була. 26 июньдә үк Хәсәнне хәрби комиссариатка чакыралар. Мытищеда бераз өйрәткән булалар да, «кызыл хаҗ»лы поездларга санитар итеп, яралылар ташырга җибәрәләр. Җиде айлык улын кочып, Әминә чит җирдә япа-ялгыз кала. Фашист Мәскәүгә якынлаша. Кулына көрәк тота алган һәркем җир, бомбалардан саклану өчен баз казый. Бер көрәк туфрак алган саен, су чыга. Немец самолетлары тавышын ишетү белән, шул сулы базга төшеп утыралар. Нәни Рәфыйгын күкрәгенә кысып, Әминә дә шунда ашыга. Дымлы җирдә яту үз эшен эшли, баланың үпкәсенә суык тия. Җиде айлык нарасыен Крюково авылы зиратында җирли Әминә.    Беренче улының үлү хәбәрен Хәсән үзләренең санитар поездлары Химки аша үтеп, өенә кереп чыгарга рөхсәт алгач кына ишетә. Хәсәннең күңелендә фашистларга карата нәфрәт бермә-бер арта. Ул яңадан сугышка китә. Бу юлы санитар поездларында түгел инде, алгы сызыкка – Дон буена. Монда да яралыларны үлем тырнагыннан йолып калуын дәвам итә санитар. Шулай бер егеткә ярдәм күрсәтеп торганда, якында гына мина шартлый. Хәсән аңын югалтып егыла. Ияге чәрдәкләнә, аягы да яралана. Хәзер инде ул үзе дә ярдәмгә мохтаҗ. Санрота ун чакрым ераклыкта. Үзәкләргә үтәрдәй суыкта яралы килеш шунда үрмәләргә кирәк. Бераз ял итеп аласы иде дә бит, ярамый. Йокыга киттең – беттең, катып үләсеңне көт тә тор. Шулчак, бер могҗиза була – Әминәсенең күзләрен күргәндәй була Хәсән. Алар, ничектер елмаеп, үзләренә чакырып торалар шикелле тоела. Көч кереп китә яралы солдатка, тагын алга үрмәли башлый.   Шешкән иякне карау белән, санротаның баш табибы:   – Синең өчен сугыш бетте инде, егеткәй, – ди һәм яралыны госпитальгә озата.   Башта Воронеж өлкәсенең Мичуринск каласында дәвалана Хәсән, аннары аны Казанга җибәрәләр. 1943 елның 13 феврале була бу.    Әминәсе бу вакытта, барлык хатын-кызлар шикелле, кайда куйсалар, шунда эшли – станциядә корал тотып поезд составларын да саклый, заводта снарядлар да ясый. Шулай көнне-төнгә ялгап эшләп ятканда, Хәсәненнән хат килеп төшә. Ничек булса да госпитальгә барып, бердәнберен күрәсе килә Әминәнең. Теләген начальнигына да җиткерә. Тегесе, теләр-теләмәс кенә, риза була. «Эштән китәм», дип гариза язгач, ипи карточкалары да бирмиләр, ә пропискадан төшү язуы ике атнадан соң гына өлгерә. Кем инде ике атна буе ут эченнән кайткан сөйгәнен күрми түзеп торсын?! Әминә бар «мөлкәтен» ике кечкенә төенчеккә төйни дә юлга кузгала. Станция начальнигы аны яралылар төялгән санитар вагонына утыртып, дөресрәге, яткырып, Казанга озата. Поезд бер станциядә туктагач, су эчәргә дип, вагоннан чыга Әминә һәм шунда хәрби патруль кулына эләгә. Аны поезддан төшереп калдыралар. Бу – күз күрмәгән, колак ишетмәгән Төрләмә станциясе була. Ахыр чиктә күмер төялгән товар поездына утырып, мең бәла белән, Казанга кайтып җитә. Юлда очраган һәркем ярдәм итәргә тырыша. Тик һәр «ярдәм» саен кулындагы төенчеге генә бәләкәйләнә бара. Казанга җиткәндә, күмер тузаны баскан йөзендә күзләре генә ялтырап кала аның.    Ниһаять, бер-берсен сөйгән ике җан яңадан кавыша. Бергә булгач та авырлыкларны күп күрергә туры килә әле. Пропискасыз булу Әминәнең тәмам үзәкләренә үтә, әллә кайларга чакыртып, куркытып бетерәләр. Сугыштан соңгы авыр елларда, исән калуларына сөенеп, гомерләрен саклап калган сөюләренә рәхмәт әйтеп, тагын өч малайга тормыш бүләк итә алар. Бүген ул егетләрнең Хәсән абзыйның тырышлыгын, Әминә әбинең сабырлыгын алып яшәп ятулары. Инде оныклар да, тормыш көтәргә уйлап, туй итә.   Мин Әминә әби белән Хәсән бабай Гыйниятуллиннарга карыйм да сокланып туя алмыйм. Күпме еллар үткән, яшьлек тә, чибәрлек тә шул еллар томанына төренеп, эзсез югалган. Ә сөю, олы сөю япь-яшь – шул килеш калган. Алтмыш елдан артык гомергә җитәрлек, сугышлардан да исән-сау алып чыгарлык, олы сөюне сакларлык нинди зур йөрәк булды икән аларда?!       Әминә әби белән Хәсән бабай минем элеккеге күршеләрем иде. Кызганыч, хәзер исән түгел инде алар. Бу фани дөньяда матур озын гомер итеп, кешеләр күңелендә якты эз калдырып, бер-бер артлы бакыйлыкка күчтеләр. Ләкин мәхәббәт, сөю турында сүз чыкса, күз алдыма гел алар җитәкләшеп килеп баса. Әле беркөнне олы улым күптән түгел генә туйлаган дус егетенең аерылуын хәбәр итте. Сәбәбе: яшь хатын ире командировкага киткәч иркенгә чыгып, сулга каерган. Әминә әби белән Хәсән бабайның бер-беренә булган тугрылыклары кабат хәтеремдә яңарды...      
Йолдыз ШӘРАПОВА

--- | 22.10.2017

---

Татарстанда такси бала тудыру йортына килеп кергән

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: Казанда халык биюләре буенча Россия Чемпионаты этабы узачак

≪ Previous: Ертык ЗАГС кәгазе һәм сүрелмәс сөю (БУЛГАН ХӘЛ)

$

0

0

23.10.2017 Хәвеф-хәтәр
Казанда Вахитов районында такси бала тудыру йортына килеп кергән, дип хәбәр итә социаль челтәрләрдән файдаланучылар.
"Татар-информ" ачыклавынча, юл-транспорт һәлакәте Профсоюз урамындагы күппрофильле “Ава-Казан” клиникасы йортында булган.   Өстәмә мәгълүматлар ачыклана.  
---

--- | 23.10.2017

Казанда халык биюләре буенча Россия Чемпионаты этабы узачак

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: Татар конгрессы туган телебезгә кагылышлы БЕЛДЕРҮ белән чыкты

≪ Previous: Татарстанда такси бала тудыру йортына килеп кергән

$

0

0

23.10.2017 Мәдәният
29 октябрь көнне «Әкият» балалар үзәгенең концертлар залында халык биюләре буенча Россия Чемпионаты кысаларында Ачык Кубок ярышлары уза, бу хакта әлеге оешманың матбугат хезмәте җиткерә.
Кубокта Россиянең төрле шәһәрләреннән килгән коллективлар катнаша: Балаково, Малмыж, Яңа Уренгой, Төмән, Новопокровский станицасы, Краснодар крае. Катнашучылар рус, татар, кырым татарлары, хөрәзем, карпат арты, белорус, үзбәк һәм индокытай биюләрен тәкъдим итәчәк.   Казан кубогы җиңүчеләре 2018 елның гыйнварында Мәскәүдә узачак финалда катнашачак.   Жюри составына халык һәм атказанган артистлар, танылган балетмейстерлар, халык хореографиясе белгечләре, хореографлар керәчәк. Аларның исемнәре әлегә әйтелми.   Халык биюләре буенча Россия Чемпионаты сигез федераль округ Кубогыннан, Казандагы ачык Кубоктан һәм Мәскәүдәге финал өлешеннән тора.   Татар-информ
---

--- | 23.10.2017

Татар конгрессы туган телебезгә кагылышлы БЕЛДЕРҮ белән чыкты

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: Раяз Фасыйхов, Илсөя Бәдретдинова, Азалия Зиннәт, Илназ Баһ тамашачыны уйланырга мәҗбүр итте (ФОТО)

≪ Previous: Казанда халык биюләре буенча Россия Чемпионаты этабы узачак

$

0

0

23.10.2017 Милләт
Бөтендөнья татар конгрессы туган тел - татар телебезне саклауга кагылышлы белдерү белән мөрәҗәгать итте:
Соңгы вакытта Татарстан Республикасы мәктәпләрендә татар телен дәүләт теле буларак мәҗбүри укытуга бәйле рәвештә мәгариф органнарына басым көчәйде. Мәгариф тарихына күз салсак,  СССР таркалганнан соң, Татарстанда рус һәм татар телләренә бертигез дәүләт теле дәрәҗәсе бирелүе ничәмә еллар  милләтара  килешү һәм тынычлыкның нигезе булып хезмәт итте.Россия Федерациясе Конституциясе 68 маддәсенең 2 пунктында болай дип язылган: “Республикалар үз дәүләт телләрен билгеләргә хокуклы. Республиканың дәүләт хакимияте органнарында, җирле үзидарә органнарында, дәүләт оешмаларында алар Россия Федерациясенең дәүләт теле белән беррәттән  кулланыла”. РФ Конституциясенең 3 пункты түбәндәгеләрне бәян итә: “Россия Федерациясе үз халыкларына туган телен сакларга, аны өйрәнергә һәм үстерергә хаклы булуларын гарантияли”.
РФ Конституциясенең 68  маддәсендәге  3 пункт  Татарстан Республикасында татар теленең дәүләт статусын раслый һәм  татар халкына үзенең туган телен саклау, аны өйрәнү һәм үстерүгә турыдан-туры шартлар тудыра.
Шуны да өстәп әйтергә кирәк, илнең вәкаләтле органнары Россия Федерациясе Конституциясен дә,  Татарстан Республикасы Конституциясен дә якларга бурычлы. Татарстан Республикасы Конституциясенең  8 маддәсендәге 1 пунктында болай дип язылган: “Татарстан Республикасында тигез хокуклы булган татар һәм рус телләре дәүләт телләре булып санала”. Һәм бу нигезләмә Россия Федерациясе кануннарына да һәм аның Конституциясенә дә каршы килми.
Соңгы вакытларда татар теле Республика мәктәпләрендә рус телен укытуга зыян сала дигән ялган уйдырмалар таратыла башлады.   Билгеле булганча,  дөреслекне ачыклау өчен нәтиҗәләргә күз салу да җитә.  2017 елда рус теленнән үткәрелгән Бердәм Дәүләт имтиханы күрсәткечләре Татарстан Республикасын, Мәскәү шәһәреннән соң, икенче урынга чыгарды. Соңгы елларда мондый югары күрсәткечләр елдан ел кабатлана.  Ә бу инде  татар телен  укыту рус теленә зыян сала дигән фаразны юкка чыгара.
Барыбызга да билгеле, Татарстан Республикасында татар һәм рус телләрен дәүләт теле буларак укыту Россия Федерациясенең мәгариф турындагы законына һәм федераль мәгариф стандартларына нигезләнеп башкарыла. Бу телләр республика мәктәпләрендә мәҗбүри өйрәнелә  торган фәннәр исемлегенә кертелгән һәм  алар Россия Федерациясе Мәгариф һәм фән министрлыгы раслаган  дәреслекләр буенча укытыла.   Югарыда әйтелгәннәрдән чыгып, Бөтендөнья татар конгрессы Татарстан Республикасында  татар теленә карата оештырылган көчле басымга каршы булуын  һәм   туган телебезне Республика мәктәпләреннән  читләштерүгә карата катгый  ризасызлык белдерә.
Бөтендөнья татар конгрессы ата-аналарга һәм укытучыларга, мәгариф өлкәсе белән бәйләнеше булган һәркемгә мөрәҗәгать итеп, шуны белдерә: татар теле тирәсендәге бәхәсләр Татарстан  халыкларын милләтләре буенча таркатырга мөмкин. Бу, безнең иң зур байлыгыбыз булып торган бердәмлекне, халыклар татулыгын юкка чыгару булыр иде. Шуңа да Бөтендөнья татар конгрессы татарстанлыларны, мәгариф хезмәткәрләрен, укытучыларын һәм аларның әти-әниләрен ике телне дә хөрмәт итәргә өнди.
Бөтендөнья татар конгрессы Татарстанның һәм Россиянең  конструктив иҗтимагый көчләрен илдәге тынычлык хакына  татар теленең дәрәҗәсен саклап калырга чакыра.
Татар теленең дәүләт статусын саклыйк!   tatar-congress
---

--- | 23.10.2017

Раяз Фасыйхов, Илсөя Бәдретдинова, Азалия Зиннәт, Илназ Баһ тамашачыны уйланырга мәҗбүр итте (ФОТО)

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: Әмир Шәрәфиев аномаль суыкларның кайчан булачагын әйтте

≪ Previous: Татар конгрессы туган телебезгә кагылышлы БЕЛДЕРҮ белән чыкты

$

0

0

23.10.2017 Шоу-бизнес
Узган шимбә - 21 октябрь көнне «Татар Радиосы» радиостанцияләр челтәре тамашачыларны көтеп алынган “Җанлы” концерт белән сөендерде.

Радионың хитларыннан гына торган әлеге концертта татар эстрадасының танылган җырчылары чыгыш ясады: Ришат Фазлыйәхмәтов , Фирдүс Тямаев, Иркә, Ландыш Нигъмәтҗанова, Раяз Фасыйхов, Хәмдүнә Тимергалиева, Илсөя Бәдретдинова, Закир Шаһбан, Идрис Газиев, Айдар Галимов, Салават һәм тагын бик күп артистлар.

16 ел дәвамында “Татар Радиосы”ннан яңгырый килгән популяр җырлар тере тавыш белән “Барс -Медиа” инструменталь ансамбленә кушылып башкарылды. Бу кичне “Пирамида”сәхнәсеннән 30 дан артык җыр яңгырады, һәм һәркайсына диярлек тамашачы кушылып җырлап утырды. Еллар белән сыналган җырлар инструменталь яңгырашта кабатланмас мөһит барлыкка китерә алды.

Хәмдүнә Тимергалиева, Зөһрә Шәрифуллина, Закир Шаһбан, Идрис Газиев, Айдар Галимов, һәм әлбәттә, Салават тамашачы тарафыннан аеруча яратып, көчле алкышлар белән кабул ителде.     Инструменталь ансамбльгә кушылып “тере тавыш” ка җырлау артистларга сәхнәдә актив хәрәкәтләнергә дә комачау итмәде: Фирдүс Тямаев, Мөнир Рахмаев, Ландыш Нигъмәтҗанова, Иркә, Айгөл Рәхимова рәхәтләнеп биеде.      Раяз Фасыйхов, Артур –Марат,  Илсөя Бәдретдинова, Азалия Зиннәт, Илназ Баһ үзләренең лирикалары белән тамашачыны уйландырырга, хисләнергә мәҗбүр итте, концертка аерым бер сулыш өстәп җибәрде.     Гала-концертның алып баручылары ролендә Татарстанның атказанган артисты Гөлназ Сәфәрова белән Татарстанның халык артисты, Г.Камал театры актёры Искәндәр Хәйруллин һәм “Татар Радиосы” алып баручысы - Айваз Садыйров белән Татарстанның атказанган артисты, “Голос” телепроекты финалисты Эльмира Кәлимуллина иде. Бу парлар кич дәвамында чиратлашып сәхнәгә чыга барды, кызыклы итеп шаярды, тамашачы белән “дусларча ”элемтә урнаштыра алды.     Гала-концертның режиссеры – республика һәмхөкүмәтконцертларының баш режиссеры, “Шарм” сәнгать театры җитәкчесе - Максим Сколозубов, сценарий авторы – Гөлназ Сәфәрова иде.     Җанлы музыка, таныш җырлар, татар эстрадасының иң якты йолдызлары, затлы алып баручылар – болар барысы да  “Пирамида”да аерым бәйрәм мөһите булдырырга ярдәм итте. Тамашачылар киләсе елга, киләсе “Җанлы” концертка  кадәр җитәрлек энергия алып кайтып китте!                                                                              
---

--- | 23.10.2017

Әмир Шәрәфиев аномаль суыкларның кайчан булачагын әйтте

October 23, 2017, 12:31 pm

≫ Next: “Җеннәр мине тәмуг утында якмакчылар иде”

≪ Previous: Раяз Фасыйхов, Илсөя Бәдретдинова, Азалия Зиннәт, Илназ Баһ тамашачыны уйланырга мәҗбүр итте (ФОТО)

$

0

0

23.10.2017 Экология
Узган атнада беренче кар төште. Димәк, кышка да озак алмады. Чын кар быел кайчан ятар, кышы суык булырмы? Халык синоптигы Әмир абый Шәрәфиев белән шул хакта гәпләшеп алдык. Ул миннән иң беренче, сезнең тирәдә чия куагы үсәме, дип сорады.
Нишләп мин кыш дигәндә, ул чия турында сөйли икән дигән идем, имәндә икән чикләвек: чия яфрагын коеп бетергәч кенә кышка керәчәкбез, ди.   – Кышны ноябрь уртасыннан гына көтәсе була. Ноябрь башында җылы көннәр булып ала әле. Әмма табигатьнең үз законы шул: көзнең иң ямьсез вакытына керәбез. Карлы-яңгырлар башлана, – диде ул.   Берочтан Әмир абыйдан кышның ничек киләчәген дә сорадым. Интернетта аномаль суыклар була дип сагайттылар бит.   – Каты суыклар декабрьдә дә булыр кебек. Тик кыска вакытлы салкыннар булачак ул. Гыйнварда, февральдә дәвамлы суыклар көтелә. Март башына да калачак әле ул, салкынлык 30 градуска кадәр җитәргә мөмкин, – дип фаразлады халык синоптигы.   Шулай ук укыгыз: Халык синоптигы Әмир Шәрәфиев киләсе кышка ФАРАЗ ясады  
Дилбәр ГАРИФУЛЛИНА

--- | 23.10.2017