02.07.2015 Әдәбият
Миңназыйм Сәфәровның "Туры сөйләм" тапшыруында чираттагы кызыклы кунак - Искәндәр Мәһдиев. Мөхәммәт аганың улы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

--- | 02.07.2015

02.07.2015 Дин
Ураза тотучы мөселман кардәшләребез арасында иртәнге намазны ничәдә уку турында аңлашылмаучанлык бар. Берәүләр сәхәр тәмамлангач та укый. Икенчеләр намаз вакытлары таблицасының "мәчетләрдә укыла" дигән графасына туры китереп 20-30 минуттан соң гына укый. Кайсысы дөрес? Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең Голәмәләр шурасы әгъзасы, Әмәт бистәсе мәчете имам-хатыйбы Равил Бикбаев "Матбугат.ру" хәбәрчесенә барысын да аңлатып бирде:
Бисмилләәһир-рахмәәнир-рахииим.   Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең рәсми сайты dumrt.ruда урнаштырылган яңа календарь буенча “сәхәр тәмам” яки “таң беленә” графасы иртәнге намазның кергәнен аңлата. Шуның өчен ул вакытка тикле сәхәрне ашап бетергәч, иртәнге намазны укырга ярый. Ә "мәчетләрдә укыла" дигән графа ул, элеккеге гадәт буенча килә. Чөнки намазны азрак соңрак укуда кимчелек юк.
  Намазларга кагылышлы мәгълүматлар һәм намаз вакытлары белән биредә танышырга мөмкин: http://dumrt.ru/prayertime/  
---

--- | 02.07.2015

02.07.2015 Җәмгыять
Милли бәйрәмебез чын мәгънәсендә дөнья буйлап канат җәя. Әле шушы көннәрдә генә Берлинда Европа сабан туе узган булса, 27 июнь көнне Лондонда Бөекбритания татарларының Сабан туе үткәрелде. Кыйтга читендәге Сабантуе уеннарын оештыруда “Татарстан-Яңа гасыр” телеканалы алып баручысы Илдар Кыямов катнашкан. Лондон Сабантуеның күңелле мизгелләре белән Илдар әфәнде Intertat.ru укучылар белән дә уртаклаша.
Көндезге сәгать 11гә Лондонның иң атаклы уку йорты – ЮСЛ университеты ишегалдында барысы да әзер иде.   Яшел аланнар, матур парклар да бик күп “томанлы Альбионда”. Ләкин хөкүмәт Сабантуйны андый җирдә уздырырга рөхсәт итмәгән: янәсе, ут яккач, күмер төшеп үләннәрне көйдерү ихтималы бар, ә тавыш табигатькә зарар салырга мөмкин, дигәннәр. Тик моңа карап кына кунакларның кәефе төшмәде. 200ләп кешенең яртысы татарлар булгандыр, калганнары – Россиядән килгән төрки халыклар, руслар, Балтыйк буе милләтләре, кызыксынучан инглизләр.   Дөрес, Британиядә ничә татар яшәгәнлеге хакында төгәл саннар юк. Мәгәр 500 ләп милләттәшебез бардыр, диләр. Татарстан, Башкортстаннан гына түгел, дөньяның башка кыйтгаларыннан эш белән барып чыккан, шунда гаилә корып төпләнгән, соңгы елларда гына барып урнашкан кардәшләребез дә аз түгел. Ләкин шунысы хак: Лондон Сабан туе елдан-ел колач җәя, яхшы якка үзгәрә бара. Киләсе елга юбилей елы – бишенчесен  көтәләр.     Бәйрәм рәсми рәвештә “Туган тел” җырын яңгыратып Сабан туе әләмен күтәрүдән башланды. Чакырулы мөхтәрәм шәхесләр арасында Россиянең Бөекбританиядәге һәм Ирландиядәге илчесе Александр Яковенко, Татарстанның Мәскәүдәге вәкаләтле вәкиле Равил Әхмәтшин, Таҗикстанның Британиядәге илчесе Эркин Касыймов, һәм  Үзбәкстанның Британиядәге илчесе Атабек Әкбәров чыгыш ясап халыкны кайнар котладылар. Татарстанның вәкаләтле вәкиле Равил Әхмәтшин Бөекбритания татарларына Татарстан Президенты вазифаларын вакытлыча башкаручы Рөстәм Миңнехановның котлавын укып узды.     Лондонның быелгы IV Сабан туе Бөек Җиңүнең 70 еллыгына багышланган иде. Сабан туена җыелган тамашачылар шулай ук Россия рәссамнары эшләреннән гыйбарәт күргәзмәне дә тамаша кылдылар. Күргәзмәгә Россиядә Әдәбият елы уңае белән күп кенә иҗат әһелләренең портретлары да куелган иде. Бу чараны оештыруда Мәскәүдә яшәүче милләттәшебез, рәссам Ринат Курамшин һәм аның гаиләсе зур булышлык күрсәткән.   Сабантуйга Казаннан Татарстанның атказанган артисты Рөстәм Асаев, аның кызы – музыка көллияте студенты Гөлназ Асаева да чакырулы иде. Милли җырларыбыз, сүзләребез белән Лондон тамашачысына туган җир җылысын, Олы илебез сәламен тапшырдык. Шунда яшәүче Регина Сәйдәшева, Лия Чанышеваларның җырлавы да мәйдан кунаклары тарафыннан хуплап каршы алынды. Лондонда эшләүче  егет Айнур Янтурин башкорт биюен башкарды. Халык бик теләп концерт карады. Кара тәнле бер агай килеп татар музыкасы язылган дисклар бармы дип тә сорады әле. Сез башкарган җыр (“Иртәдә генә торам”) ни турында, аның исеме ничек, дип япон кызлары миннән дә  кызыксындылар. Сәнгать – чын-чынлап, дуслык илчесе шул.     Төрледән-төрле уеннарны оештыру шулай ук миңа йөкләнгән иде. Капчык сугышы, капчык киеп йөгерү, кашыкка йомырка куеп узышуда балалар аеруча активлык күрсәтте. Эвелина исемле 12 яшьлек кыз бөтен уеннарны көтеп алып башкаларга үрнәк күрсәтеп торды дисәк тә ярый. Катыктан тәңкә эзләүдә дә аңа тиңнәр булмады. Бер-ике талпынудан булса да Эвелина тәңкәне тапты!     Сабан туеның таҗы, һичшиксез – көрәш. Көрәш Англиядә дә көрәш инде ул. Бил алышуны һәр җирдәгечә балалардан башладылар. Ветераннар арсындагы алышта Дарин Ричардсон дигән кеше 1нче урын алды, Адам Линндок икенче урынга лаек булды. Ә инде Сабан туеның баш батыры дип (үзләренчә әйтсәк, чампион шифф) Том Ричардсон дигән егет табылды.     Сулда уңга: Том Ричардсон, Рөстәм Асаев, Лондон егете Данияр   Том - ветераннар көрәше җиңүчесе Дарин әфәнденең улы. Диңгез пехотасында хезмәт итә, үзбәк көрәшен яхшы белә, инде җай чыккач, безнең көрәшне дә үзләштергән. Баш батырга кыйммәтле сәгать һәм Универсиаданың көрәшчеләр медале бирелде. Аны пәһлеваннарның өчесенә дә  Равил Әхмәтшин тапшырды.   Көрәшнең баш хөкемдары – Шотландиянең Глазго шәһәредә яшәүче рус егете Вадим Калганов. Ул Уфага килеп милли көрәшнең тәртипләрен ныклап өйрәнгән  кеше. Бил алышучыларны эзләү кыштан ук башланган. Бөекбритания татарлары ассоциациясе рәисе Рамил Миңнуллин аларны бөтен Британия буйлап эзләп, табып, танышып, аларга милли көрәшне аңлаткан дисклар, видеоматериаллар таратып чыккан. Методик ярдәмне кабул иткән батырлар бөтен таләпләрне үтәп милли көрәшебезне фәһемләп яратып өлгергәннәр, шуңа да гадел һәм матур көрәштеләр.     Көндезге аш вакыты җиткәч, кунаклар шунда ук пешерелгән тәмле пылау, пәрәмәч, өчпочмак, чәк-чәктән авыз итте. Бу тәгамнәрне арзан бәягә – 5 фунт-стерлингка сатып алдылар. Алардан җыелган акчаны  ассоциация рәисе Рамил Миңнуллин Казанга берәр интернат яисә балалар йортына хәйрия ярдәме итеп тапшырырга ниятли. Британия дәүләте мондый изге гамәлләргә каршы түгел икән. Рамил әфәнде бу эшне инде ел саен башкарып матур традициягә әверелдергән. 2015 елгы сабан туеннан 1130 фунт-стерлинг акча җыелды. Безнең акчага күчерсәк, ул 97050 сум тирәсе була. Шуны 100 000 тәңкә итеп  түгәрәкләп, Рамил әфәнде Татарстан мохтаҗларына булышырга тели.   Рамил үзе Үзбәкстанда үскән. Татар җанлы, Казанны ярата, матур гаиләсендә ике баласы үсеп җиткәннәр. Улы Данияр сабан туе барышын инглизчә аңлатып барды, башка көннәрдә без - Казан кунакларына Лондонның тарихи урыннарын күрсәтеп йөрде.  Хәтта шушы кызу эш өстендә дә Рамил әфәнде уразасын өзмәде. Оештыру эшләре белән әвәрә килеп чапты, булдырды, күп санлы мәсьәләләрне хәл итеп йөрде.   Бәйрәм узып та китте, инде  “Туган тел”не кабат яңгыратып Рамил әфәнде Сабан туе байрагын төшерде. Бу мизгелдә күңелләрдә берләшү хисе, милли горурлык, Казан каласы, Сөембикә манарасы, Кол Шәриф мәчетен күз уңында тотып татар икәнебезне уйлап куйдык. Нинди матур бәйрәмнәребез бар икән бит! Бусын тагын бер кат сөенеп үзебез уйлап куйсак, татар халкы сабантуйлы халык дип бүтән милләтләр дә күңеленә беркеткәндер. Лондон халкы өйләренә шундый хисләр белән таралышты. Халыклар һәм милләтләр дуслыгын ныгытуда милли бәйрәмебез илче вазифасын үти. “Сөлгеләрне сөлгеләргә ялгап, их, урарга иде Җир шарын!” – дип язуы белән галим  Әнвәр Шәрипов мең мәртәбә хаклы!
Илдар КЫЯМОВ, Казан-Лондон-Казан

--- | 02.07.2015

02.07.2015 Җәмгыять
Шәһри Болгар шәһәрендә 26 июльдән – 5 августка кадәр балаларның уку һәм ял итү "Милләт" лагеры узачак. “Милләт” лагеренә Россия төбәкләреннән балалар һәм яшүсмерләр җыелачак. Шулай ук Финляндиядән дә балалар килер дип көтелә. “Милләт” лагерының максаты - баланы шәхес итеп тәрбияләү, сәләтләрен ачу, әхлакый яктан үстерү. "Милләт" лагеры программасы:
- телләр өйрәнү (татар, төрек, гарәп);   - мәдәни-тарихи чаралар: экскурсия, музейларга бару, археологик казу эшләре белән танышу; - балаларны индивидуаль яктан үстерү (мастер-класслар, тренинглар, шәхесләр белән очрашулар);   - спорт чаралары;   Уку һәм ял итү "Милләт" лагерының проект җитәкчесе – Александр Долгов.   "Милләт" балалар лагерын "Милләт" яшьләр үзәге "Ярдәм" фонды белән оештыра.   “Милләт” лагерында катнашу өчен заявкалар 20 июльгә кадәр кабул ителә.   Элемтә һәм ярдәм итәргә теләүчеләр өчен 8 905 319 97 33 (Лилия) номерына шалтырата ала.
---

--- | 02.07.2015

02.07.2015 Җәмгыять
Казанның Вахитов районы суды гаепләнүче Илдар Кормановка чик кую чарасын өй арестыннан сак астына ябу рәвешендә итеп үзгәртте, дип хәбәр итә “Татар-информ” МАна судның матбугат секретаре Татьяна Салова. “Дәүләт гаепләүчесе, гаепләнүченең чик кую чарасын бозып судка килмәве белән бәйле рәвештә, чик кую чарасын өй арестыннан сак астына ябуга үзгәртү турында үтенеч белдерде. Дәүләт гаепләүчесе, шулай ук, Корманов эшне карауны махсус озакка суза дип фаразлый”, - дип белдерде агентлык әңгәмәдәше.
Кормановның кулы авыртуы аркасында судка килмәве ачыкланган, тик судья судка килергә комачаулык иткән сәбәпне күрмәгән. Моңа бәйле рәвештә, Татарстанның элеккеге юстиция министры улына 13 нче сентябрьгә кадәр сак астына ябу рәвешендәге чик кую чарасы сайланган. Бүген утырышка 7 шаһит, шулай ук Мәскәүдән зыян күргән як вәкиле чакырылган.   Искәртеп узабыз, Мидхәт Корманов улы Илдар Кормановка карата җинаять эше тикшерелә. Ул РФ Җинаять кодексының 159 нчы маддәсенең 4 нче часте (хезмәт урыныннан файдаланып, аеруча зур күләмдә мошенниклык кылу) нигезендә җинаять кылуда шикләнелә.   kazan.mk.ru фотосы.
---

--- | 02.07.2015

02.07.2015 Җәмгыять
Татарстанда гына да соңгы берничә атнада өч кешене яшен сугып үтерде. Белгечләр мондый үлем куркынычы 600 000 яшен очрагына бер дисәләр дә, соңгы елларда яшен сугу очрак­лары арта. Шул ук вакытта планетада яшен яшьнәү саны артмый, көнгә 8 миллион булган, шулай кала бирә, диләр.
Бер уйласаң, кем санаган инде аны? Россиядә ел саен күпме кешене яшен сугып үтерү турында да мәгълүмат алып барылмый. Америкада бу эшне иминият компанияләре башкара икән. Анда әле кайчан гына, бер елга 600 кеше яшен камчысыннан үлә, дигән булсалар, хәзер мең ярымнан арта, диләр.    Ни булган соң, яшен нишләп кешеләрне эзәрлекли? Бу сорауга тулы гына җавап бирүче юк, электр җиһазлары куллану бермә‑бер артты – сәбәп шул булырга мөмкин дигән сүз генә бар. Кесә телефоннары турында да төгәл генә җавап юк. Берәүләр, яшен вакытында сөйләшү куркыныч, дисә, икенчеләре, бу әле исбатланмаган, дип каршы чыга. Яшен сугып үлүчеләрнең 70‑80 проценты – ирләр.    Сакланабыз   Чәчләрегез үрә торган, тәнегез чымырдагандай була икән, әзерләнегез, хәзер яшен сугачак. Мондый халәт яшен сугарга 3‑4 секунд кала була. Тиз арада кулларыгызны тез өстенә куеп, алга иелегез. Аякларыгыз бергә булсын, югыйсә разряд гәүдә аша чыгачак.    Яшен вакытында ялгыз үскән агач артына качмагыз. Бигрәк тә тупылдан ераграк итегез. Йөз очрактан егерме җидесендә тупыллар зыян күрә.    Ачыклыкта булсагыз, иң яхшысы – чокырга, түбәнлеккә качу.    Яшенле яңгыр вакытында чыланудан куркып, кулларыгызны селтәп чапмагыз. Яңгыр түгел, яшен куркыныч.    Ике‑өч кешедән артык икәнсез, бер урынга өелмәгез, аерым тору дөрес­рәк, ул‑бу була калса, разряд бер кешедән икенчесенә күчә.   Яшен суккан очракта беренче ярдәм күрсәтү   1. Зыян күрүчене горизонталь рәвештә каты җиргә салырга.   2. Иң җиңел очракта кешедә бары тик шок булган булырга мөмкин, нашатырь спирты белән аны шушы халәттән чыгарып карарга кирәк.   3. Беренче карашка яшен суккан кеше үлгән кебек тоелса да, янда кеше булганда, зыян күрүчене кире тормышка кайтарырга була. Ясалма сулыш алдырырга, йөрәгенә туры булмаган массаж ясарга кирәк. Моның өчен, күп дигәндә, 10‑15 минут бар, шуннан соң нидер эшләү файдасыз.   Cүзен-сүзгә   Алмаз хәзрәт Мөхлисов, «Казан нуры» мәчете имам хатибы:   – Моңа Аллаһы Тәгаләнең сынавы дип тә, кисәтүе дип тә карарга кирәк. Гарасатлар, давыл-яшеннәр – барысы да Аллаһ ихтыяры белән генә була. Шул рәвешле ул, бәлки, үзе турында онытуларын, җирдә бозыклыкның таралуын әйтергә телидер. Шушы кече билгеләрен күрсәтеп, гыйбрәт алырга чакырадыр. Акылга килмәсәк, Аллам сакласын, тагын да хәтәррәген бирүе мөмкин. Тарихта гөнаһлы кешеләре күп булган авылны су басу факты да бар. Кемдер мин Аллаһ кушканча яшим, гөнаһлы бәндәләр аркасында мин дә зыян күрәм диюе бар. Риваятьләр буенча, Аллаһ фәрештәләргә бер авылга җәза бирергә куша. Фәрештәләр, анда бит изге кеше дә яши, диләр. Раббыбыз афәтне нәкъ менә шул йорттан башларга куша. Әлеге кеше намазын укыса да, башкаларны туры юлга өндәми, үзе турында гына кайгыртып яши икән. Кем өчендер бу сабак, кем өчендер – гыйбрәт. Ә кемгәдер сынаудыр?..   Омар Шакур, экстрасенс:   – Табигатьнең шулай дулавы «ачулануы»нда, миңа калса, без кешеләр үзебез гаепле. Тормыш рәвешебезне үзгәртергә кирәк. Бу очракта ни чәчсәң – шуны урырсың дип кенә әйтәсе килә...
---

--- | 02.07.2015

03.07.2015 Җәмгыять
"КЗН" каналында атна саен чыгып килүче "Адымнар" тапшыруы 1 августка кадәр саубуллашты. Җәйге ялга киткәнче эфирга чыккан соңгы "Адымнар"ны хозурыгызга тәкъдим итәбез.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

--- | 03.07.2015

03.07.2015 Бәйрәм
Быел Ураза гаете 17 июльдә бәйрәм ителә. Ул җомга көнгә туры килә. Шулай итеп Татарстан халкына өч көн ял итү мөмкинлеге туа.
17, 18 һәм 19 июль республикада ял көне итеп игълан ителде.
---

--- | 03.07.2015

03.07.2015 Фаҗига
20 майда хастаханәгә башына зыян килгән 2015 елда туган нәни бәбине китергәннәр. Ике көн узгач, бала вафат булган. Полиция хезмәткәрләре тиз арада тикшерү эшләрен башкарып, бала үлеменә бәйле кешеләрдән сорау алган.
Нәтиҗәдә баланың әтисен, 23 яшьлек ир-атны, кулга алганнар. Тикшерү органнары фикеренчә, баласы, хатыны белән кунакта булган ир, исерек килеш, хатыны белән сүзгә килгән. Бала күтәреп торган хатынга урындык белән кизәнгән. Шуннан соң, баланы анасыннан тартып алып, башы белән өстәлгә бәргән. Бала кисәк елаудан туктагач, "Ашыгыч ярдәм" чакырганнар.   Тикшерү комитеты бу кешегә карата җинаять эше ачкан.   Тулырак укырга  
---

--- | 03.07.2015

03.07.2015 Дин
Җенләнү турында бик күп сүзләр йөри һәм һәр кеше аны үзенчә аңлата. Шәхсән мин ул сүзләрнең күбесен буш һәм ялгыш күзаллаулар дип саныйм. Соңгы елларда кешедән җен чыгару модасы барлыкка килде. Христиан динендә булган поплар, кайбер муллалар һәм өшкерү белән шөгыльләнүче кешеләр, имештер, кешенең эченә кереп оялаган шайтанны чыгаралар. Асылда, бу бик дөрес эш түгел.

Чынбарлыкта кешегә җен керми дә, чыкмый да, ул безнең эчебездә тумыштан бар. Нәкъ сул кулыбыз кебек. Пәйгамбәребез галәйһиссәлам хатыны Гайшә белән ашап-эчеп утырганда, Гайшә анабыз, сул кулы белән сузылып, өстәлдән нәрсәдер алмакчы була. Шул вакыт Пәйгамбәребез галәйһиссәлам: 

– Шайтан кулын сузды, – дип әйтә.    Хатыны Гайшә, гаҗәпләнеп:    – Ничек инде, минем эчемдә шайтан бармы? – дип сорый.    Пәйгамбәребез галәйһиссәлам:    – Һәрбер кешенең эчендә шайтан бар, – дип әйтә.    Шуннан соң Гайшә янә Пәйгамбәребез галәйһиссәламнән:    – Синдә дә шайтан бармы? – дип сорый.    – Әйе, ләкин минем шайтаным миңа буйсынды, – дип җавап кайтара аңа Пәйгамбәребез.    Башка бер хәдисендә ул: «Һәрбер кешедә фәрештәдән һәм шайтаннан да өлеш бар. Шулай булгач, күңелегезгә яхшы фикер килсә, белегез, ул – фәрештәдән. Аның өчен Аллаһка шөкрана кылыгыз. Әгәр дә начар уй килсә, ул – шайтаннан. Аңардан исә Аллаһка сыгыныгыз», – дип аңлатма биргән. Әйе, чыннан да, кешенең эчендә тумыштан булган шайтанының азып китүе бар. Тәҗрибәсез һәм белемсез кешеләр аны шайтан кергән дигән булып ялгышалар. Кабатлап әйтәм, ул керми, ул азып, көчәеп китәргә генә мөмкин. Гади генә әйткәндә, берәүләр шайтаннарын буйсындыралар, икенчеләр эчләрендә булган шайтаннарын аздырып, аңа буйсынып яши башлыйлар. Нәкъ менә шушы халәтне кайберәүләр шайтан кергән дип ялгышалар. Мин ул халәтне җенләнү дип әйтер идем. Югарыда аңлаткан фикерне киңрәк ачыклар өчен тагын бер гади мисал. Дәү әти булган кеше оныгын итәгенә утырта һәм:   – Улым, сиңа бер нәрсә әйтәм, шуны беркайчан да исеңнән чыгарма: һәрбер кешенең эчендә ак, ягъни яхшы һәм кара, ягъни начар бүре бар, алар үзара кыйнашалар, көрәшәләр, – ди.    Оныгы:    – Дәү әтием, ахыргы чиктә ул бүреләрнең кайсысы җиңә соң, агымы яки карасымы? – дип сорый.   – Кайсын ашатсаң – шунысы җиңә, – дип җавап кайтара ак сакаллы хикмәтле карт.    Әйе, табибларның әйтүе буенча, кешедә барлык­ка килгән авыруларның барысы да кеше организмында бар, кешенең иммунитеты беткәч, алар азып китәләр һәм кеше билгеле бер авыру белән хасталана. Шуның мисалында шайтан һәркемдә дә бар һәм адәм баласының рухы, иммунитеты юкка чыкканда яки зәгыйфьләнгәндә, кеше җенләнә, шайтанының идарәсе астына эләгеп чирли башлый. Шуңа күрә җенләнергә теләмәгән яки җенләнгән кеше шайтанын ашатып тукландырудан тыелырга тиеш.    Кешене җенләндергән сәбәпләрне аңлатып китү урынлы булыр дип саныйм.   Гөнаһлар эшләү. Белә торып, гөнаһлар эшләү шулай ук кешенең шайтанын үстерә, үрчетә, бигрәк тә аракы эчү, урлау, нахакка кешене рәнҗетү, сихер белән шөгыльләнү һәм башкалар.   Тәкәбберлек, хөсетлек, усаллык, дошманлык, икейөзле булу. Әлеге сыйфатлар барысы да җенләнүнең бер сәбәбе булырга мөмкин. Бигрәк тә тәкәбберлек – шайтанның иң яраткан сыйфаты. Башка төрле әйткәндә, иң яратып туклана торган ризыгы. Әгәр дә бер кеше, үзен башкалардан өстенрәк куеп, үзеннән түбәнрәк булган кешеләрне күңеле белән, сүзе һәм хәрәкәтләре белән кимсетә икән, димәк, ул үзенең шайтанына көч бирә, аны ашата-эчертә, үрчетә дигән сүз. Хәтта диндә булган, күп еллар буе намаз укыган кешеләрнең җенләнүләрен күреп шаккатам. Намазда, догада булган кешенең җенләнүе, чыннан да, бик гаҗәп. Ни өчен диндә булган хәлдә бу кешеләр җенләнәләр?! Чөнки алар үзләрен изге итеп, дөрес юлда дип санап, диндә булмаган яки башка диндә булган кешеләрне мәсхәрә итеп, кяферләр, имансызлар, монафыйклар, бидгатьчеләр, мөшрикләр дип, башка кешеләргә төрле кушаматлар биреп, үзләрен күтәрәләр. Шул рәвешле тәкәбберлек сыйфатын үзләрендә үрчетеп, шайтаннарын үстерәләр. Кешенең эчендә булган шайтаны бик мәкерле бит, кирәк булганда, дин ф икерен кулланып та, үзенә көч җыя ала. Шуңа күрә дин юлында булган кешеләр моңа игътибар итсәләр иде. Тәкәбберлек, усаллык белән дин тоту кешенең шайтанын үрчетүдән башка бернәрсә дә бирми, нәтиҗәдә андый кешеләр җенләнәләр. Шуңа күрә намаз укучы шайтан булып йөрмәсәк иде. Аллаһны сөйгән барлык кешеләр өчен бәхет теләп, кешеләрне аермыйча, бүлмичә, кимсетмичә яшәгән кешенең җенләнүе һич кенә дә мөмкин түгел, шуны аңласак иде. Тәкәбберләнеп, усаллык белән җенләнгән кеше йөрәген үзгәртмәсә, күпме генә Коръән укып, ураза тотып, үзен өшкертеп йөрсә дә, аңа бернинди файда булмаячак.    Рәнҗеш. Белә торып кешеләрне, хайваннарны рәнҗетү кешене җенләндерә. Ул кешеләрнең тормышларында бәрәкәтләре бетә, юллары киртәләнә. Өстендә рәнҗеше булган кешеләр үзләрен аеруча догалар укыганда һәм догадан соң да бик начар хис итәләр. Бу кешеләргә рәнҗешне өсләреннән төшерергә кирәк. Чын күңелдән тәүбәгә килеп, күп эчкерсез изгелекләр эшләргә кирәк.   Сихергә тап булу. Сихерләнгән кеше дә кайбер очракларда җенләнә. Чөнки, асылда, күз тию һәм кешегә сихер эшләү кешенең эчендә булган шайтанына ризык бирү кебек.    Дөньяны артык ярату. Дөньяда булган әйберләргә бик нык бәйләнү, аның өчен артык кайгыру, хәсрәтләнүләр кешене җенләнүгә алып килә.   Җенләнүгә охшаш очракларны да атап китә алам. Акылга зәгыйфь кешеләрне җен кергән, җенләнгән дип өшкертеп йөрүчеләрне бик еш күрергә туры килә. Акылыннан язган һәрбер кешене җенләнүчеләр төркеменә кертү бик зур ялгышлык. Чөнки җенләнү чиренә охшаган, акылга зәгыйфь бик күп кешеләр дә бар. Аларны дога белән генә дәвалап булмый. Акылга зәгыйфьлек кайбер кешеләрдә тумыштан була. Икенчеләрнең бик күп уйланып кайгырудан яки берәр авариядә башы белән каты бәрелгәннән соң барлыкка килә. Әлеге кешеләрне табиблар дару белән дәваларга тиеш. Ләкин күп очракта андыйларны бернинди дару белән дә дәвалап булмый торган була. Шулай булганда, бу Аллаһның бер сынавы дип әйтсәк тә, хата булмас. 
---

--- | 03.07.2015

03.07.2015 Әдәбият
Карчык ашыга иде. Аңа ничек тә кичке бишкә кадәр йөз чакрым ераклыктагы район үзәгенә барып җитәргә кирәк. Тик, хәерчегә җил каршы дигәндәй, ник бер машина үтсен. Ул инде ике сәгатьләп көзге ачы җилдә бөрешеп басып тора. Хәерсез! Җирле рәссамнарның эшләреннән күргәзмә оештырылачагы турында карчык бүген иртән генә белде шул. Нишләп район газетасындагы белдерүне кичә үк искәрмәгәндер.
Аннары төшкә кадәр вакыты авылдан машина эзләп үтте. Яллап бармакчы иде, ризалашучы табылмады. Хәер, моңа гаҗәпләнәсе дә түгел. Җитмешкә җиткән ялгыз карчык кемгә кирәк? Һичберсенең аңа йомышы төшәсе, гозерләнеп киләсе юк. Дөрес, күрше өлкәдән юллама белән килеп, утыз алты ел шушы авыл балаларына белем бирде ул. Бирсә ни соң, бушка түгел бит, эшләгәненә акча алды. Үпкәлисе юк. Әйе, гомеренең иң матур еллары шушында узды. Татар телен, әдәбиятын укытты ул. Яратып, теләп, җан рәхәте табып, эшен сөеп башкарды. Кечкенәдән рәсемгә һәвәслеге булу сәбәпледер, өйрәнелә торган әдәби әсәрләргә иллюстрацияләр ясап алып килә иде. Әле дә хәтерли, бигрәк тә Әмирхан Еникиның “Матурлык”, Аяз Гыйләҗевның “Язгы кәрваннар” хикәяләренә уңышлы килеп чыккан иде алар. Ә аннан инде, пенсиягә чыгып, яраткан эше белән иркенләп шөгыльләнергә вакыты булгач, ул картина язарга җөрьәт итте. Шушы авыл тормышын чагылдырган “Ферма янында” дигән гади генә картина иде ул. Әйе, гади генә, бәлкем, аның сәнгать дәрәҗәсе дә шул кадәр генә булгандыр. Тик бу картина карчыкны ярты авыл белән дошманлаштыруга сәбәпче булды. Картинада ферма ишеге тирәсендә өелешебрәк торган бер төркем сыер савучы сурәтләнгән; өсләренә кара халат, аякларына авыр резин итекләр кигән алҗау чырайлы хатыннарның зәңгәр кан тамырлары бүртеп торган, коңгыртрак төскә кергән тупас кулларында сәнәк, көрәк, бидон, саву аппараты, он тутырган капчык, бау ише нәрсәләр күренә, алгы планда исә олы яшьтәге апа потлы чиләкләр белән су күтәргән. Ферма яны баткаклык булгангадыр, “Лексус” маркалы җиңел машина читтәрәк – сыер савучыларга каршы якта туктаган. Аның ачык ишегеннән битләре ялтырап торган таза, тук чырайлы ир-ат төшеп килә. Авыр эш күрмәгән, кабартмасыман күперебрәк торган кулларыннан битәр (тырнакларына маникюр гына җитми кебек), күз аның җиргә басаргамы-юкмы дип торган затлы, ялык-йолык килгән туфлиләренә төшә. Ир-атның бөтен килеш-килбәте “Мин кем дә, сез кем” дип тора. Әйтерсең лә ул нәкъ шушы мизгелдә йөзендәге әдәп-әхлак маскасын үзе дә сизмичә төшереп җибәргән дә, чыраенда асыл табигатенең тәкәбберлеге, ертлачлыгы чагылып киткән. Һәм менә шул. Картинада телгә алып гаепләрлек берни юк та кебек. Тик машинадан төшеп килүче ир-атны гына (картинаның репродукциясе татарча чыгучы журналларның берсендә дөнья күргәч) авылдашлар үзләренең хуҗалык җитәкчесенә охшаттылар, очлы күзләре белән бездәй тишеп каравы тач шул инде, диештеләр. Хәер, кайберәүләр рәсемдә районның бик тә билгеле бер түрәсе сурәтләнгән дип тә таптылар. Менә шуннан китте инде ыгы-зыгы. Авылда хуҗа сиңа дошманлык күзе белән карасамы – беттең инде, ярты авыл, эш башындагыларга ярарга тырышыпмы, сине өнәми.   Карчык күргәзмәгә улының – бәгырь кисәгенең картинасын алып бара. Аның улы да, үзенә охшапмы, рәсем сәнгате белән мавыкты. Әле институтта укыган елларында ук “Кичке уен” дигән күләмле әсәр язды. Биш ел эшләде ул аның өстендә. Халкыбыз тарихы, мәдәнияты турында күпме китап укыгандыр, шушы темага материаллар эзләп, интернетта ничә төннәр утыргандыр. Яратып, мавыгып, ләззәтләнеп язды ул картинасын. Әйтерсең, бөтен күңел байлыгын шуңа салырга тырышты.   Улының картинасында елга буендагы яшел калкулык, шунда кичке уенга җыелган яшьләр сурәтләнгән. Әсәр гаҗәеп килеп чыккан! Ул төсләр балкышы дисеңме, ул түгәрәк ясап биюче егет-кызларның, гармунчының сыгылмалы хәрәкәтләре, кием-салымның күреклеге, тирә-як манзараның матурлыгы дисеңме – бар да искиткеч! Рәсемгә карагач, бер тын туган якның йолдызлы зәңгәр күгенә, салмак кына агып яткан елгасына, аяк астында баш төртеп килүче үләннең зөбәрҗәт келәменә бер соклансаң, икенчесендә егет-кызларның киемнәре мәдәниятебезнең ни дәрәҗәдә югары булганлыгын раслап торуын күреп, күңелдә горурлык хисләре уяна. Алтын җепләр белән үлән, чәчәк шәкелендәге нәфис бизәкләр чигелгән бәрхет калфаклар, түбәтәй-кәләпүшләр, өрфия яулыклар, постаудан, бохар тукымасыннан тегелгән кәзәкиләр; яшел, алсу, зәңгәрсу төстәге ситсы, йон, ефәк күлмәкләрнең бәби итәкләре дулкыны; ахак, яшма, якут,фирәзә кебек асылташлар ялтырап алган пар беләзекләр, көмешне бөртекләү ысулы белән ясалган алкалар, алтын йөгертелгән көмештән яка каптырмалары, бай итеп бизәлгән хәситәләр, чылтырап торган чулпылар (татар кызы, үзе күренүдән элек, чулпысының челтер тавышы ишетелгән бит), аякларда чиккән чүәкләр, чәмчәле, савырлы читекләр – бар да чын сәнгать дәрәҗәсендә!   Рәссам, егет-кызларның яшьлек гүзәллеге белән балкыган төс-битләрен, зифа сыннарын, бәйрәмчә кием –салымнарын гына сурәтләп калмыйча, аларның эчке дөньяларын да чагылдыруга ирешкән. Тыйнак, оялчан кызларның әдәпле генә елмаюлары, егетләрнең үз-үзләренә ышанган тәвәккәл карашлары, кайберләренең хәйләкәр генә күз кысып, каш сикертеп куюлары үзе бер тамаша. Монда хәтта кемнең күзе кемгә төшкәнен дә чамалап була. Әнә гармунчы бөтен барлыгы белән түгәрәк уртасындагы чая кызга омтылып уйный, анысы исә, тыпырдап биегән килеш, назлы карашын түгәрәк читендәрәк уйчан гына басып торучы кара кашлы, кара күзле, киң күкрәкле (көрәшчедер, мөгаен) бөркеттәй егеткә юнәлткән.   Улы гаҗәеп бу картинасын район музеена бүләк иткән, һәм ул шунда саклана иде. Карчык исә күргәзмәгә газизенең “Инеш буенда” дигән әсәрен алып бара. Ана фикеренчә, бу картина да чын сәнгать әсәре, һәм ул күргәзмәдә тиешле бәясен алырсыман иде.   Тәгәрмәчләренме, тормозынмы шунда ачы чиелдатып туктаган машина тавышына карчык сискәнеп китте.   - Сез нәрсә, юл уртасында торасыз? – дип ачуланып кычкыру аны бөтенләй айнытып җибәрде. Ул ашыгып машина йөртүче янына атлады.   - Район үзәгенә кадәр алып бармассыз микән? – диде карчык ялынычлы кыяфәттә.   - Утырыгыз соң. Тик бу нәрсәгезне кая урнаштырырга соң әле?   - Арткы утыргычка сыяр ул.   - Минем пассажирлар аласым бар, багажникка урнаштырыйк булмаса.   Иш күпере төбендә ике ир-атны утырттылар. Балыкчылар, ахыры. Алар кызып-кызып сөйләшәләр, бәхәсләшеп тә алалар. Әй, сүзләре һаман шул балык турында икән.   - Әйтәм бит мин сиңа, китлар алар. Ә безгә, планктоннарга, нишләргә кала? Безне бит санга сугучы юк, – дип сорый яшьрәге ярсыган тавыш белән.   - Нишләргә, нишләргә? Агым уңаена йөзәргә, - ди йомшак бәрхет тавышлы өлкәнрәге.   - Шулай йөзеп, кит авызына барып керергәме?   - Анысын әйтә алмыйм инде, кемгә ничек язган. Хәер, син хаклы, дөреслектән уттан курыккандай куркабыз шул. Василий Гроссманның “Жизнь и судьба» китабында сурәтләнгән эпизодта чолганышта калган 6/1 санлы йортта инде һәлак булачакларына тәгаен төшенгән сугышчылар хыялланалар бит әле, менә сугыш бетәр, шул чагында “Известия”не укыйсың - дөрес хәбәр, “Правда”ны ачасың - хакыйкать язылган дип. Син дә шулар сыман хыялланма инде, талантыңны булмастайга әрәм итмә.   - Син нәрсә? Кайбер корсак коллары кебек борынны җил уңаена тотып язаргамы?   - Шулай язмый булмый да... Кем әйтә аны утыз җиденче ел бетте, ул кабатланмас диеп. Форсат кына чыксын, явыз сәясәткә ярдәмгә килергә әзер каләм кыштырдатучылар да, ура-патриотлары да табылыр. Такташ абзаң язган бит: “Яшәсенгә килгәч сынатмадык, Бүрек чөеп “Ура!” кычкырдык” дип... Шомалар күбәйде, шомалар... Ә планктоннар... алар шунда калалар инде, аяк астында тапталып.   Әңгәмә-бәхәс шул рәвешле дәвам итте. Болар, карчыкның бераздан төшенүенчә, балыкчылар да, үзләре әйткәнчә китлар, планктоннар да булмыйча, ниндидер газетаныңмы, журналныңмы редакторы белән журналисты иде бугай.   Аллага шөкер, дүртенче яртыга ук килеп өлгерде бит. Рәхмәт яугыры, картиналарны күргәзмәгә сайлап алучы комиссия әле эшли иде. Карчыкның кулыннан картинаны бер бүлмәгә алып кереп киттеләр. Бераздан күзлекле бер ир-ат чыгып, карчыктан әсәрнең исемен, авторның исем-фамилиясен, адресын язып алды. “Ничек соң?” дигән кыюсыз гына сорауга “Искиткеч!” диде дә бүлмәгә кереп китте.   Тик картинаны күргәзмәгә алмадылар. Ике сәгатьләп көткәннән соң бер юантык кына хатын бүлмә ишегеннән башын тыккан килеш кенә: “Җитәрлек санда картиналар куелган, урын юк”, - дип белдерде.   Башына сугып миңгерәйтелгән кешедәй, карчык картинаны – йөрәк парәсенең кадерле ядкарен бәзгә төреп күкрәгенә кыскан хәлдә тышка атлады. Ә анда инде караңгы төшкән. Бераз туктап уйланып торды. Инде кая барырга? Аның юллык кына акчасы бар, хәзерге кунак йортларында төн кунып чыкканга түләрлек түгел. Катканакларга абына-тибенә карчык вокзалга юнәлде.   Авылына икенче көнне кичкә таба гына кайтып җитә алды ул. Юл чатларында машиналар көтә-көтә салкын тидергәнме шунда, әллә артык борчылуданмы, өч көн урын өстендә аунап ятты. Юкә чәчәкләре, үги ана, каен яфраклары белән ясалган төнәтмәләр, мәтрүшкәле чәйләр, борыч салып кайнаткан сөтләр эчә торгач, терелде тагын, узгынчы авыру гына булган, шөкер. Инде өч көн ризык җыймаганы исенә төште дә, дөге бәлеше пешерергә тотынды. Бәлеш пешеп чыгуга, чакырып китергәндәй, кунак та пәйда булды. Күрше кызы икән, юл хәере керткән. Китәр вакытлары җиткән, санаулы көн тиз уза шул. Бу бала дизайнерга укып чыккан иде, инде биш-алты ел Франциядә яши, шунда кияүгә чыкты. Ире дөньяның эре банкларына программалар урнаштыра торган фирмада эшләгәнлектән, еш кына аны бик озакка башка илләргә, күбесенчә Гарәп Әмирлекләренә, командировкаларга җибәрәләр. Җеп инәдән калмый дигәндәй, хатыны да аның белән йөри. Дөньяны урадылар инде. Мөмкинлекләре бардыр, монда да елына икешәр тапкыр кайтып китәләр.   Нишләрсең, бармаклар да тигез түгел шул. Кемнәргәдер байлыкта, муллыкта коенырга, кемнәргәдер очын-очка ялгап яшәргә язган. Әй, әле шушы барлы-юклы тормышына да бик канәгать булыр иде, әгәр дә... әгәр дә... газизе-улы исән булса. Юк бит, юк. Ходай шул бәхетен дә күпсенде. Егерме җиде яше дә тулмаган йөрәк парәсе – баһадир гәүдәле, кызларның һушын алырлык чибәр йөзле улы инде бишенче ел кара җир астында ята. Яман авыру кыяфәтендә килгән әҗәл кызганмады шул газизен. Карчыкның алтын баганасы ауды, кояшы сүнде. Шушы фаҗигадан соң ул ниндидер соры, авыр дөньяда яши, аны берни шатландырмый, берни тетрәндерми кебек. Ә инде улыннан да алда гүр иясе булган ирен ул оныткан диярлек, бары тик намаз арты догаларында гына искә ала ул аны.   Күрше кызын, кыстап, чәй өстәле артына утыртты. Кунак җимеш исләре аңкып торган дөге бәлешен мактый-мактый ашады.   Кыз инде чыгып китим дигәндә генә, аның игътибарын, бәзгә төрелеп, диван аркасына терәтеп куелган рам җәлеп итте.   - Картинамы әллә? - дип кызыксынды ул. – Карарга ярыймы? - дип рөхсәт алгач, бәзне чишеп, түбән иелде, аннан бераз читкәрәк китеп, картинага текәлде.   - Ярабби! - диде ул бераздан. - Бу соң безнең инеш буе бит! Карасана, суының сафлыгын! Төбендәге ташларына кадәр ялтырап күренә. Бәй, ташлар арасында маймычлар да йөзә икән ич. Без аларны балачакта майка, күлмәк белән сөзә идек.   - Ә яр буендагы шомыртлар?! Ак күбеккә батканнар. Хуш исләр таратып утыралар кебек. Кара, кара, араларында салкынча чык бөртекләрен җемелдәтеп утыручы ак. шәмәхә төстәге сиреньнәр дә күренә. Яр астында челтерәп агучы чишмә дә шәйләнә ич монда. Инеш аша сузылган тар басмада кер чайкаучы үсмер кыз кем икән? Күрче, аның ялан тәпиләре, шәрә беләкләре, күкрәгенә төшеп торган кара толымнары, кер чайкап торучы ак куллары, нәфис йөзе – бар да теп-тере кебек. Һавада чәчрәгән су тамчылары кояшта ничек җемелдиләр! Гаҗәеп матурлык! – дип сөйләнгән күрше кызын карчык моңсу гына тыңлады.   Ахырдан кыз карчыкка:   - Чит илдә рәхәттә яшәсәм дә, туып-үскән җир сагындыра. Ностальгия мине генә читләтеп үтми шул. Юкка гына елына икешәр тапкыр кайтып киләбезмени!   Сезгә,туган җирләрендә яшәүчеләргә, бу кадәрле җирсү, бәлки аңлашылып та бетмидер... Менә бу картина чит-ят җирдә миңа зур юаныч булыр иде... Сатасызмы әллә диюем?   - Юк, сата алмыйм, улымның ядкаре ул.   - Бик аңлыйм, - диде кыз. Аннан, бераз уйланып торгач, өстәп куйды, - бәлки, улыгызның тагын берәр картинасы бардыр, сезгә истәлек өчен карарга?   - Әйе, “Урман аланында” дигән картинасы бар аның, үзе эшләгән кортлыкны сурәтләгән ул анда.   - Шулай булгач, - диде кыз, җанланып.   Стена буендагы шкафның зур бүлегеннән картинаны алдылар. Кыз бу картинага да шактый озак әсәрләнеп карап торды. Аннан карчыкка:   - Менә бит, истәлек өчен бу әсәре яхшырак та әле. Ул монда үзен дә сурәтләгән. Битлеге аша йөзе аермачык күренмәсә дә, умарта өстенә иелгән гәүдәсе гел үзе бит.   - Юк, - диде карчык, сүзен бирергә теләмичә - бу картинасы төгәлләнеп бетмәгән аның.   - Нишләп алай дисез? Кай җире төгәлләнмәгән? – дип гаҗәпләнде әңгәмәдәше.   - Кул куймаган бит, димәк әсәре язылып бетмәгән, - диде ана.   - Куймаса да. Картина төгәл аныкы икәнен беләсез бит, шул җитмимени?   Кыз карчыктан “Инеш буенда” дигән картинаны сатуын инәлеп, тегесе ризалашмыйча, шактый озак сөйләштеләр алар. Ниһаять, карчык, инде гомер кышларына кереп баруын искә төшерепме, әллә инде картинаны калдырып китәрдәй, аның кыйммәтен, кадерен аңлардай кешесе юклыгын уйлапмы, көч-хәл белән ризалашты. Кыз, куанып, рәхмәтләр әйтә-әйтә чыгып йөгерде дә шул арада ирен ияртеп алып керде. Кияү безнеңчә, ягъни ни татарча, ни русча белмәгәнлектән, тәрҗемә аша аралаштылар. Ул картинаны озак кына карап торды. Аннан, телен шартлатып, кызга: ”Etonner! Mystique!”- диде дә кызу-кызу ниләрдер әйтте. Кыз безнеңчәгә әйләндерде.   - Ул искиткеч, ди, мистика, ди.   - Нинди мистика? – диде карчык, гаҗәпсенеп.   - Ә менә картинадагы хәрәкәт. Сәер бит, су ага, вак дулкыннар йөгерешә кебек, агач яфраклары, чәчәкләр, үләннәр тирбәлешеп тора сыман, хәтта кызның чапылдатып кер чайкаганы да сизелә.   Берара кыз тагын кияү белән сөйләшеп алды. Картинаның бәясе турында киңәшләшәләр икән.   - Биш йөз мең аз булмасмы? – диде кыз.   - Сез нәрсә? – дип гаҗәпләнде карчык.- Ул кадәр акча миңа нәрсәгә?   Кыз көлемсерәп куйды да:   - Ярый алайса, менә шул биш йөз меңне санап алыгыз.   - Юк, юк, - диде карчык, - йөз меңе дә ташып ашкан. Акча сезнең үзегезгә - яшьләргә кирәк.   Кияү пачкаларга төрелгән биш йөз меңне өстәлгә салды да картинаны кадерләп кенә төрә башлады.   - Туктагыз, - диде карчык, - баламның иҗат җимешенә тагын бер кат карап калыйм. Бите буйлап тәгәрәгән ачы күз яшьләре аша ана картинага текәлде. Ул шулай күпме басып торгандыр. Күрше кызы, аны сак кына җилкәсеннән кочып, йомшак креслога китереп утыртты. Бераздан бер чынаяк сөтле чәй эчертте дә, алар картинаны алып, хушлашып чыгып киттеләр.   Төштән соң почтальон килде. Ул карчыкның ун мең сум күләмендәге пенсиясен һәм район газетасын китергән иде.   Карчык газетаны караштыра башлады. Әһә, әнә теге күргәзмә турында тулы бер битне биләгән мәкалә басылган. Авторы да таныш. Күрше авылда озак еллар укытып, мәктәп ябылгач, редакциягә эшкә күчкән әдәби иҗатка сәләте булган хатын. Әле мәктәптә укытканда ук көн кадагына суга торган шигырь, мәкаләләр бастыра килде ул. Ниләр язды икән? Карчык мәкаләне игътибар белән укып чыкты. Әйтерең бармы, бик оста язган. Күргәзмәгә куелган картиналар, тамашачылар фикере турындагы өлешләре аеруча шәп. Тик... нәрсә бу? Күргәзмә залы тулы булмаган икән бит. Егермеләп картина булыр дип көтсәләр, унике генә эш килгән. Ә аны бит картинага урын юк дип кайтарып җибәрделәр. Нигә инде?.. Нишләп инде?.. Ярар, аның үзен ”Ферма янында “ дигән әсәре өчен түрәләр читкә какты да ди. Ул бит улының картинасын алып килгән иде, аның ни гаебе бар?   Автор күргәзмәгә катнашмаган рәссамнар турында да бик тәфсилләп язган. Рәсем сәнгате белән мавыга гына башлап, картина-мазар иҗат итәргә өлгерми вакытсыз бу дөньядан киткән яшьләрне дә искә алырга онытмаган.Анысы өчен рәхмәт.Газизләрен мактап искә алу ата-ананың яралы йөрәгенә бер генә тамчы булса да бәлзәм бит. Тик ни бу?.. Карчыкның улы бу исемлектә дә юк. Автор белмәгәндер дисәң, әле күптәнме ул район музеендагы экспонатлар турында язып чыкты. Картинаны күрмәгәндер дисеңме? Хәер... тукта, ул мәкаләдә дә улы, аның картинасы турында бер сүз дә юк иде бит. Улы кемгә комачаулаган, кемгә зыяны тигән? Карчык кылт итеп әле мәктәп елларында ук укыган “Үлгәннәр дә үч алды” дигән хикәяне исенә төшерде. Ә хәзер үлгәннәрдән үч алалар микәнни? Тик нинди үч? Нәрсә өчен?Ана, гаҗизләнеп, мәкаләне тагын бер тапкыр укып чыкты. Автор анда рәсем сәнгате белән мавыккан илле дүрт кешенең исемен телгә алган иде. Төрле конкурсларга плакатлар ясап җибәргән мәктәп укучылары да онытылмаган, Һәрберсе исем-фамилиясе белән искә алынган. Арада аның улы гына юк. Юк!.. Юк!..   Карчык, газаплы уйларыннан арынырга теләп, улының “Урман аланында” дигән картинасы каршына килеп басты. Бик озак сагышланып карап торды ул аңа.   Нишләптер юлда очраган балыкчыларның сүзләре хәтеренә килде: китлар һәм планктоннар. “Планктоннар... алар шунда калалар инде, аяк астында тапталып”. Кинәт карчыкка улы да башын калкытып аңа - әнисенә карап тора кебек тоелды.. “Улым! - диде карчык, өзелеп, кипкән иреннәрен көчкә кыймылдатып, - без планктоннар икән!” Шулвакыт ниндидер сәер кыштырдау һәм улының “Юк, без кешеләр!” дигәне ишетелде. Карчык бер мәлгә һушы китеп катып калды да бераздан, хәлсезләнеп, диванга ауды. Кояш баеп, өйгә кичке караңгылык иңә башлады.    
Нурания ТӨХБӘТУЛЛИНА

--- | 03.07.2015

04.07.2015 Догалар

Инсаният өчен нинди дә булса файда эшләгән кешенең исемен ихтирам илә зикер итү – һәрбарчабызның зур бурычы. Менә без дә үзебезнең мәңгелек сәгадәтебезгә сәбәпче булган, бөтен гомерен безнең тынычлыгыбыз, рәхәтебез өчен кайгыртып үткәргән бөек Пәйгамбәребез Мөхәммәд галәйһиссәләмнең мөбәрак исеме телгә алынганда, аңар үзебезнең рәхмәтләребезне һәм ихласлы сәламнәребезне җибәрергә тиешбез. Әлеге гыйбәдәтне дин белгечләре салават әйтү дип атый. Аллаһы Тәгаләнең киң рәхмәте белән чолганган Мөхәммәд Пәйгамбәрнең (сәлаллаһу-галәйһи-вә-сәллам, аны әдәбиятта кыскартып с.г.в. дип язалар – Ә.Г.) безнең салаватларыбызга ихтыяҗы юк, әлбәттә, чөнки, безгә мәгълүм булганча, кыямәт көнендә барлык Пәйгамбәрләр дә гөнаһлары гафу ителгән рәвештә туп-туры җәннәт бакчаларына керәчәк.  Тик салават әйтүнең мәгънәви җәһәтеннән соң фазыйләтләре шактый икән. Бу хакта безгә тулырак  “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров сөйли. 

- Салават әйтүнең җәмгыятебез өчен әһәмияте әйтеп бетергесез, чөнки әлеге олы гыйбәдәт кешеләрнең авырлыкларын, бәла-казаларын күтәрергә сәләтле. Ягъни мәсәлән, безнең өстебезгә берәр кайгы, авырлык яки бәла-каза төшергә тиеш булыр иде, әмма мөэмин-мөселман сөекле Пәйгамбәребез исемен зикер итеп, күп тапкыр салаватлар әйткән булса, шул бәла Аллаһы Тәгаләнең киң кодрәте һәм рәхмәте белән язмыштан сөртелә.   Остазыбызның сүзләренә нәтиҗә ясап әйтсәк, салават бәрәкәте астында кеше кайгыдан котыла ала икән. Салават әйтүнең тагын бер зур фазыйләте – ул дога ишекләрен ачып җибәрә. Ягъни берәр соравыбыз бар икән, иң элек Ходайны,  аннары Рәсүлебезне мактасак, гөнаһларыбызның гафу ителүен сораганнан соң гына бөтен ышануыбыз белән дога кылсак, ул кабул ителми калмас, иншАллаһ. Салаватларның бик күп төрләре бар. Берникадәре намазга кертелгән. 5 вакыт намаз укучылар көненә 10-12 тапкыр салават әйтә. Ә намаз укый белмәгән кешегә салаватны ничек әйтергә соң?   - Намаз укымаучылар салаватны күңеленнән яисә телдән әйтә ала. Аның тәртибе гади:  тормышыбызда Пәйгамбәребез Мөхәммәд дигән олуг исемне ишеткән вакытта, без кыен булмаган сүзләрне әйтәбез. Сәлаллаһу-галәйһи-вә-сәллам, дип. Китапларда аны кыскартып с.г.в. дип язганнарын очратканыгыз бардыр инде. Бу сүзләрнең мәгънәсе “Аллаһы Тәгалә Пәйгамбәребезгә үзенең сәламен ирештерсә иде”  дигәнне аңлата. Бу гарәпчә теләк кебек яңгырый. Ә инде дога итеп тулырак әйтергә теләсәк, Аллаһуммә салли галә Мөххәммәд дибез, яисә Сәлаллаһу-галәйһи-вә-сәллам тәслимән касыйрә дисәк тә дөрес санала. Менә салаватлар шундый кыска гына һәм катлаулы түгел.   Чыннан да, Шәүкәт хәзрәт белән килешми мөмкин түгел - әлеге салаватларны һәммәбез дә әйтә ала. Моңа хәтта балаларны да өйрәтеп була. Пәйгамбәребез с.г.в. бер хәдисендә “Бер адәм баласы минем исемем зикер ителгәндә, миңа 1 мәртәбә салават әйтсә, Аллаһу Раббыбыз ул кешегә 10 мәртәбә салават әйтер” дип искәртә. Моннан салават әйтүнең нинди олы гыйбәдәт икәнлеге аңлашыла инде. Хөрмәтле кардәшләр, тормышыбызның һәр мизгелен тирән мәгънә белән тулыландырыйк  һәм файдалы белемнәргә ирешү өчен дога кылыйк. Газетыбызның киләсе санында без салават әйтү темасын берникадәр дәвам итәрбез һәм азан әйтелгәннән соң  укыла торган доганы өйрәнербез, инш Аллаһ. Һәммәбезгә дә Ходайның рәхмәт ирешсен. Әссәләмүгаләйкүм.    
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Иң элек “азан” атамасының нәрсәне аңлатканың билгелик. 

Азан намаз вакыты җиткәч әйтелә. Беренчедән, ул – намазга чакыру булса, икенчедән Ходайны зурлау сүзләре дә. Пәйгамбәребез Мөхәммәд с.г.в. бер хәдисендә болай ди: “Азан әйтүчене күпме кеше ишетсә, аңа шулкадәр савап була”. Димәк азан әйтү – олы гыйбәдәт.    - Азанда яңгыраучы сүзләрнең мәгънәсе бик тирән, - дип сөйли “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров, - шуңа күрә азанны әйтү генә түгел, тыңлау да зур савап.  Азан әйтүче ир-егет мөәзин дип атала. Хатын-кызның тавышы гаурәт булганлыктан ул азан әйтми. Мөәзин тәһарәтле булырга, кыйблага таба аягүрә басып торырга тиеш.   Чыннан да, бер генә мәлгә мәчет яныннан узып барган чакта, туктап азан сүзләрен тыңлап торсак, “Аллаһ бөек, Аллаһтан башка Иләһ юк, Мөхәммәд – Аллаһның Расүле, намазга ашыгыгыз” дигән сүзләрне ишетербез. Шушы мизгел эчендә дөнья мәшәкатьләрен онытып, азанчы артыннан шушы сүзләрне кабатлап торсак та, без үзебезгә бик күп савап җыябыз. Шәүкәт хәзрәт бу сүзләрне хәдис белән раслый.   - Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа с.г.в. бер хәдисендә “Әгәрдә берәр кеше азанны ишетеп, аның сүзләрен кабатлап барса, аннан соң азан догасын кылса, шул бәндәнең аңа кадәр кылган барлык гөнаһлары да гафу ителәчәк”, диелгән. Нинди соң ул дога? Азан догасы шулай укыла: ӘЛЛААҺУММӘ РАББӘ ҺӘӘЗИҺИД- ДӘГҮӘТИТ ТӘӘММӘТИ ҮӘССАЛӘӘТИЛ КАА-ИМӘҺ ӘӘТИ МҮХӘММӘДӘНИЛ ҮӘСИИЛӘТӘ ҮӘЛ ФӘДЫЙЛӘТӘ ВӘ БӘ ГӘСҺҮ МӘКААМӘМ МӘХ-МҮДӘНИЛЛӘЗИ ҮАГӘТТӘ ҮӘРЗҮКЫНӘӘ ШӘФӘӘГӘТӘҺҮ ЙӘҮМӘЛ КЫ-ЙӘӘМӘҺ ИННӘКӘ ЛӘӘ ТҮХЛИФҮЛ МИИГАААДЕ. Әлеге сүзләрнең тәрҗемәсе “И, Раббым, Син азанның хуҗасы булучы Аллаһ.  Пәйгамбәребез Мөхәммәдкә с.г.в. вәсилә җәннәтеңне насып итсәңче. Кыямәт көнендә барчабыз кубарылганда Расүлеңне олыдан кыл. Безгә аның шәфәгатен насып әйлә. Син вәгъдәләреңдә торучыдыр!” дигән мәгънәне аңлата.   Әлеге доганы мөэмин-мөселманнар азан ишеткән саен, көненә биш мәртәбә укый. Коръәнне  Аллаһы Тәгалә сөекле Расүле аша иңдергән, шуңа күрә мөселманнар һәр азан саен Пәйгамбәребезгә иң олы дәрәҗәдәге вәсилә җәннәтен сорый. Вәсилә җәннәтенә Аллаһы Тәгалә бер генә кешене кертермен дигән - ул Аның иң тугъры колы булачак, әлбәттә.    Һәрдаим шушы догада булучы рәхмәтле бәндәләргә Мөхәммәд галәйһиссәләм бер хәдисендә кыямәт көнендә шәфәгать кылырмын дигән. Адәм балалары өчен бу олы дәрәҗә, аңа ирешү өчен күп мөселманнар бик тырыша һәм өстәп-өстәп сөннәт намазларын укый, изге гамәлләр кыла. Бу аңлашыла да, чөнки Пәйгамбәренең с.г.в. шәфәгате кыямәт көнендә тәмугъ утыннан коткарырга мөмкин.     Әлеге язманы төгәлләп, азанга багышланган тагын бер кызыклы фактны җиткерәсе килә, кадерле укчыларыбыз. 1969 нчы елның 20нче июлендә өч космонавт белән “Аполло II ” космик корабле Айга төшә. Һәм тарихта беренче кеше – Нил Амстронг Айга тәүге адымнарын ясый. Ул һәм аның ике дусты Олдинг белән Коллинс офыкта ачылган китапны хәтерләткән бер әйбер барлыгын күрә һәм ниндидер серле “көй” ишетә. Алар моның хакта җиргә хәбәр итә. Җирдәгеләр башта ышанмый: каян алып Айда китап булсын да, ниндидер көй яңгырасын ди?! Тик моңлы көйне тиздән алар да радиоэлемтәсе аша ишетә, китапны да фотопленкага төшерәләр. Тик әлеге материалны киләчәктә сер итеп саклыйлар һәм киң җәмәгатьчелеккә таратмыйлар.   Тик 1983нче елның февралендә, ягни әлеге вакыйгадан соң 14 ел үткәннән соң, астронавт Нил Амстронг фәнни конференөиядә катнашу максатыннан Мисырга килә. Бу Ислам иле булганлыктан утырыш вакытында азан яңгырый. Президиумда утырган Амстронгның йөзе әвәл аклы-күкле була, аннары соң ул күршесеннән “Бу нинди көй?”, дип сорый. Аның моңа бик гаҗәпләнүен күргәч, астронавттан азанның ни максаттан әйтелгәнен аңлаталар. Шул вакыт американ “Нәкъ теге тавыш. Мин аны беренче тапкыр Айга төшкәч ишеттем. Әледәй ачык хәтерлим аны, чөнки шул вакыт хәтта минем тәнем дә әллә ничек чемердәп куйды!..”- ди һәм: “ Айга мин догасыз аяк баскан  идем, моннан соң мин гел дога кылып яшәрмен, мине мөселман дип саный аласыз”,- дип өстәп куя. Шул рәвешле Айга беренче булып аяк басучы американ астронавты Нил Амстронг Ислам динен кабул итә.   Мөхтәрәм, дин кардәшләр, һәрвакыт дога кылып яшик, чөнки дога ул – гыйбәдәтнең асылы. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллаһи, вә бәрәкәтүһү.
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Мөселманнарның бүгенге яшәешен күреп өлкән буын вәкилләре чиксез сөенү хисе кичерәдер, мөгаен. Чөнки шәригать кушканнарны үтәү өчен хәзер барлык шартлар да тудырылган: дини  белем алу өчен мәдрәсәләр  эшли, гыйбәдәт кылырга теләүчеләргә мәчетләр ачылып тора. Башкалабызда гына түгел, хәзер район үзәкләрендә һәм авылларда мәчеттләр, Аллаһага шөкер, бихисап. Алай гына да түгел, мәчет ул – авылның нуры. Ә Казанда урнашкан Кол Шәриф мәчетенә хәзер бөтен дөнядан туристлар карарга килә.    Бүгенге көндә мәчетләрдә яшләр саны көннән-көн артуы да бик сөенечле күренеш. Алар даими рәвештә җомга намазларына һәм төрле дини лекцияләргә бик теләп йөри. Барлык мәчетләрдә дә диярлек Корән, намаз уку дәресләре алып барыла. Казанда урнашкан “Борнай” һәм “Әниләр” мәчетендә исә вәгазләр рус телендә дә алып барыла. Бу үз чиратында татар телен аңламаган, әмма дини белем алырга теләгән кардәшләребез өчен бик уңайлы. Ә Левченко бистәсендә урнашкан “Сөләйман” мәчете исә күптөрле дәресләр, бәйгеләр үткәрүләрдән тыш, җәйләрен балалар өчен лагерьлар да оештыра. Мондый хәлгә Ходайга рәхмәт диясе һәм Аның ризалыгы өчен күп-күп гыйбәдәтләр эшләргә тырышырга кала.   Мәчет сүзе гарәпчә “мәсҗид” дип яңгырый. Ягъни “мә сәҗәдә” сүзеннән килә. Димәк, аңлаганыбызча, мәчет - ул Аллаһу Раббыбызга сәҗдә кылу урыны. Пәйгамбәребез дә с.г.в. мәчетне Аллаһы Тәгаләгә иң якын урыннар ди. Дин белгечләре базарларны шайтан йорты дисә, мәчетләрне исә Аллаһ йорты дип атый. Шуңа күрә дә мәчеткә барганда аның әдәбен саклау мәслихәт. Аллаһ йортына без кунак буларак киләбез. Димәк күңелләребез, тәнебез пакъ, киемебез яхшы сыйфатлы булырга тиеш. Хатын-кызларның исә гаурәт җирләре капланган, чәчләре күренмәсә әйбәт. Мәчеткә уң аяктан атлап керәбез, чыкканда исә сул аяктан. Мәчеткә йөрү турында күп риваятьләр дә сакланган.  Бу хакта тулырак безнең даими киңәшчебез “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров сөйли.   -  Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа с.г.в. безгә шундый хәбәр калдырган: “Әгәр дә берәр кеше мәчеткә килеп гыйбәдәт кыла икән, ул аннан чыккан вакытта шайтан иблиснең гаскәре бу бәндәгә умарта кортлары кебек очып килерләр. Шул кеше без әйтә торган  догаларны укыса, шайтан мәкерләреннән кеше сакланыр һәм Аллаһы Тәгалә рәхмәтенә ирешер.    Мәчеткә килгәч, Аллаһу Раббыбызга рәхмәтебезне белдереп 2 рәкагәт нәфел намазы уку да сөекле Пәйгамбәребезнең с.г.в. сөннәте. Шулай ук биредә  дога кылу да күркәм гадәт. Нинди соң ул дога?    - Мәчеткә без уң аяктан керәбез һәм түбәндәге доганы кылабыз.   Бисмилла. Аллаһуммә салли галә Мөхәммәд. Аллаһумма-фтәх-ли әбүаабә рахмәтик.  Аның мәгънәсе “Әлеге эшемне Аллаһы Тәгалә исеме белән башлыйм һәм аның ризалыгы өчен башкарам. Әй, Раббым, Пәйгамбәребезгә с.г.в. үзеңнең сәламнәреңне җиткер. Әй, Раббым, Син миңа рәхмәт ишекләреңне ачсаң иде”, дигәнне аңлата. Мәчет ишеген шул дога белән ачабыз.  Мәчеттә барлык теләгән гыйбәдәтләребезне кылганнан соң, ул да булса намаз уку, Корәни Кәримне уку һәм башкалар, без мәчеттән чыкканда укыла торган доганы кылабыз. Ул мондый булыр: Аллаһуммә инни әсъәлүкә мин фадлик. Ул “Әй Раббым, мин синең фадиләтеңне, рәхмәтеңне, изгелегеңне, яхшылыгыңны сорыйм” дигәнне аңлата. Димәк, без шул дога белән Аллаһ йортыннан чыгып китәбез.   Әлеге догаларны уку сөннәт гамәл, ягъни аларны кылсаң савап була, укымасаң гөнаһ түгел. Тик дога – иң зур гыйбәдәт булганлыктан, Ходай безнең догада булганыбызны күреп сөенә. Моннан тыш бер хәдистә әйтелгәнчә, әгәрдә бер мөселман тәһарәт алып өеннән мәчеткә гыйбәдәт кылырга дип чыга икән, аның сәфәре тамамланганчы һәр адымы саныча савап өстәлеп барыр.   Мөэмин-мөселманнарның гыйбәдәт кылу өчен җыела торган төп урын саналган изге мәчетләребезнең кадерен белик һәм саклыйк. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллаһи, вә бәрәкәтүһү.
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Һәр көнне иртән торгач һәрберебез алдагы көнгә планнар кора: кемдер эшкә китә, кемдер өйдә кала, укучылар исә белем йортына юнәлә. Кая гына барып, ни генә кылсак та, һәммәбез эшләрнең уңышлы, көннәрнең имин-бәрәкәтле булуын тели. Һәм ни кызык, шушы максатны күздә тотып кешеләр әллә нәрсәләр эшли. Берәүләр проблемалар килеп чыкмасмы, алар килеп туса нишләргә дип, багучыга барса, икенчеләр төрле фэн-шуй сурәтләренә өмет итеп алар белән өйләрен тутыра. Янәсе авызына акча капкан бу симез бака байлык, мал китерә, ә өй түренә менә шушы рәсемне элеп куйсам, дошман явызлыгыннан сакланырмын. Читтән күзәтүчегә болар барысы да сабый баланың уенчыклар белән үзен юатырга тырышып уйнап утыруын хәтерләтер, мөгаен. Чарасызлыктан уңга-сулга бәргәләнгән андый кешеләрне күреп кайвакыт кызганып та куясың.   Ә иманлы бәндә сәламәтлек, бәрәкәтле тормыш яисә башка нәрсә теләгәндә сораганда нәрсәгә өметләнә һәм кемгә мөрәҗәгать итә?   Беренчедән, мөэмин-мөселманнар аяз күк йөзе, тыныч гаилә тормышы, яңгырлар яудырып, игеннәр үстереп, ризыкландыруы өчен табынуга лаеклы булган бердәнбер Зат – Аллаһы Тәгаләгә чиксез рәхмәтләрен әйтеп догада яши. Мондый тыныч яшәеш – ул үзе бәрәкәт һәм иминлек. Андый рәхмәтле бәндәләренә Аллаһы Сөбханәһү вә Тәгалә сорамасалар да,  нигъмәтләрен мулдан бирә һәм өстәп тора.   Икенчедән, әгәр инде иманлы затның томышында сынау буларак берәр авырлык килеп туды икән, ул Раббысыннан шушы авырлыктан чыгу юлларын күрсәтүен һәм сабырлык сорап дога кыла, төннәрен намазда үткәрә. Шуңа күрә мөселманнар һәрвакыт гыйбәдәттә булганлыктан, догаларны  кешенең гомерлек юлдашы дияргә була.    Әйдәгез, газиз дин кардәшләрем, без дә тәкъва бәндәләрдән үрнәк алып саваплы гамәлләр дәфтәрен тулыланлырырга ашыгыйк.   Көн дә кирәкле догаларның берсе – иминлек догасы. Аның хакта даими киңәшчебез һәм остазыбыз “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров сөйли.   - Һәр көнне иртән торгач мөселман кешесе иминлек сорап шул доганы укый: ӘЛЛАҺУММӘ ИННИ ӘСЪӘЛҮКӘ ХАЙРӘ МӘ ФИ ҺӘЗӘЛ ЯУМИ ВӘ ҺАЙРА МӘ БӘҺДӘҺҮ - ВӘ ӘГУЗУ БИКӘ МИН ШӘРРИ МӘ ФИ ҺӘЗӘЛ ЯУМИ ВӘ ШӘРРИ МӘ БӘҺДӘҺҮ. Аның мәгънәсе: “Әй, Раббым, мин Синнән бу көннең бөтен изгелекләрен һәм бу көннән соң булган башка көннәрдә дә барча изгелекләрне миңа ирештерсәң иде дип сорыйм! Бу көндә булачак бәла-казадан мине коткарсаң иде, барча бозыклыктан, зарардан мине сакласаң иде. Бүген генә түгел киләчәк тормышымның һәр көнендә.” – дигәнне аңлата. Бу дога - хәдис. Сөекле Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа с.г.в. шул доганы көн дә укый торган булган.   Аңлашылганча, әлеге дога үз эченә бу дөньяны да, ахирәтне дә ала. Пәйгамбәребез дә с.г.в. үзенең, гаиләсенең һәм өммәтенең иминлеге өчен әлеге доганы һәрдаим кыла торган булган. Бер хәдистә шундый сүзләр бар: “Дөньяда  гамәл бар - хисап юк, ахирәттә хисап бар - гамәл юк!”. Моннан аңлашыла ки, кыямәт көнендә җавап тотканда изге гамәлләр кылып без үзебезнең хәлне никадәр яхшыртырга теләсәк тә, бу мөмкин булмаячак. Шуңа күрә моның хакта инде дөньялыкта ук кайгыртып куерга ашыксак иде. Ә туры юлдан нык атларга исә безгә җанга шифалы догалар ярдәм итәр.
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Күз тию дигән нәрсә күп халыкларда, күп диннәрдә бар. Шул исәптән Ислам динендә дә күз тию дигән төшенчә юк түгел. Күз тию күренеше белән тормышыбызда һәммәбезгә дә азмы-күпме очрашырга туры килгәндер, мөгаен. Адәм баласын күз тию сабый чагыннан алып картайганчыга кадәр эзәрлекли. Күз тию очраклары белән хәтта Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафа да с.г.в. очрашкан: ул кешеләрне Ислам диненә чакырып, бердәнбер Аллаһыга ышанырга өндәп йөргәндә дошманнары аңа күз тидереп комачауларга тырышкан. Бу хакта соңрак Пәйгамбәребез с.г.в. хәдисләрендә “Күз тию дөяне дә үтерә, кешене дә кабергә кертә” дип әйтеп калдырган. Бу сүзләрдән күз тиюнең нинди әһәмиятле нәрсә икәнен аңларга була. Дошаманнарыннан шул рәвешле зарар күреп, интегеп йөргән вакытта Аллаһу Сөбеханәһү вә Тәгалә сөекле Расүле Мөхәммәдкә с.в.г. ике аять җибәрә. Алар Коръәни Кәримдә “Тәбәрәк” сурәсеннән соң килүче “Каләм” (яки аны “Нур” сурәсе дип тә атыйлар) сурәсенә кертелгән 51-52нче аятләр. Аларның кыскача мәгънәсен “Кешеләр кемгә дә булса начарлык кылырга теләсә дә, Коръән аятләрен укып, Ходайдан ярдәм көткән кешегә бернинди дә явызлык тимәс” дип аңларга кирәк. Пәйгамбәребез с.г.в. шул аятьләрне укып күз тиюдән сакланган. Болары саклану чарасы. Ә күз тигән очракта аннан ничек котылырга? Әлеге сорауга җавапны “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров бирә.   - Әгәр дә кеше даими рәвештә югарыда әйтелгән аятьләрне кабатлап йөрми һәм күз тиюдән үзен сакламый икән, аңа иртәме-соңмы күз тию ихтималы бар. Мондый очракта да ул махсус дога укып шифалана ала. Бу дога - хәдис һәм ул түбәндәгечә укыла. ӘГУЗҮ БИКӘЛИМӘТИЛЛӘҺИ ТӘӘММА - МИН КУЛЛИ ШАЙТАНИ ВӘ ҺӘӘММӘҺ - ВӘ МИН КУЛЛИ ГААЙНИН ЛӘӘММӘҺ. Әлеге хәдистә “Аллаһы Тәгаләгә аның тулы сүзләре белән һәрбер шайтаннан, бозыктан һәм күз тиюдән сыенам” диелә.    Күз тигән вакытта Коръән аятьләрен укып кеше үзен –үзе өшкерә ала. Бу шулай эшләнә: үзләрен өшкерү максатыннан мөселманнар беренчедән, “Бисмилла” әйтеп тәһарәт ала. Икенчедән, ике рәкагәть нәфел намазы укый. Өченчедән исә, догада күтәрелгән кебек кулларын күтәрә дә кирәкле атльәрне укыганнан соң уч төпләренә өч мәтрәбә “Өф” дип өрә һәм шул куллары белән баш очыннан алып аяк очларына кадәр бөтен тәнен сыпырып чыга. Болай уку һәм сыпыруны рәттән өч тапкыр эшләргә кирәк. Әлеге доганы ятларга авырсынганнар өчен барыбызга да таныш “Әл-Ихләс” (ягъни аны “Колхуаллаһ” дип тә әйтәләр - Ә.Г.), “Әл-Фәләкъ”, “Ән-Нәс” сурәләрен укып үзенне өшкерсәң дә яхшы санала. Аларны исебезгә төшереп кабатлап китсәк комачау итмәс. “Әл – Ихләс” сурәсе “ Кульһү-әллаһү әхәде. Әллаһүс – самәде. Ләм йәлиде – үз ләм йүләде. Үә ләм йәкүлләһүү күфү-үән әхәде” дип, “Әл-Фәләкъ” сүрәсе “Кул әгүүзү бираббил фәләкы. Миң шәрри мәә халәкы. Үә миң шәрри гаасикыйн изәә үәкабе. Үә миң шәррин нәффәәсәәти фил гүкаде. Үә миң шәрри хәәсидин изәә хәсәде” дип һәм “Ән-Нәс” - “Куль әгүүзү бираббиннәәәс. Мәликиннәәәс. Иләәһиннәәәс. Миң шәррил үәсүәәсилханнәәәс. Әлләзии йүүәсүисү фии судүүриннәәәс. Минәл җиннәти үәннәәәс” дип укыла.    Шулай эшләгәндә күз тиюдән котылып була. Әйтергә кирәк, бу аятьләрнең күбесен мөселманнар намазда укый. Димәк, иманлы кеше көненә биш мәртәбә үзен өшкерә дигән сүз.   - Тик намаз укый белмәүчеләр күз тиюдән әлеге аятьләрне су яисә ризыкка укып  котыла ала, - дип аңлата Шәүкәт хәзрәт. - Кеше үзен өшкерә ала, әлбәттә, тик моны берәр туганы яисә якыны башкарса, тагын да яхшырак. Чөнки тарихка күз салсак, Пәйгамбәребезне с.г.в. күз тигән вакытларында аның сөекле хатыны Гайшә р.г.  өшкергәнен белербез.     Хәзрәт күз тиюдән котылуның тагын бер ысулын өйрәтте:   - Тагын бер юлы бар - әгәр кеше үзенең күзе катылыгын белә торып (бу аңа Ходай тарафыннан сынау буларак та бирелергә мөмкин),  берәр кешегә сокланып карап,  теләмәсә дә, күз тидергәнен аңлаган очракта, су алып, йөзен һәм кулларын юып, шул суны күз тидергән кешегә дә юынырга бирсә, теге бәндәнең күз тиюе китәчәк, иншАллаһ.   Әйе, чыннан да, без еш кына кешенең матурлыгына сокланып карарга яратабыз һәм үзебез дә теләмәстән шул рәвешле кешегә күз тидерәбез. Бу аеруча сабыйларга караучыларга хас. Нарасыйларны күз тимәслек итеп карарга теләсәгез, сезгә бала янына килгәч, аның тирәсенә бераз төкереп “Сөбеханалла – машалла” дип әйтеп карарга кирәк. Ә инде үзебезне күз тиюдән сакларга теләсәк, һәрдаим тәһарәтле йөрергә һәм еш кына “Аятел – көрси”не укырга киңәш ителә. “Бисмилла” әйтеп башны уң кул белән сыпыру да яхшы саклану чарасы санала. Аллаһу Раббыбыз безне шайтанның барлык начарлыкларыннан сакласын һәм тормышыбызны имин итсен иде дигән теләктә бүгенгә саубуллашабыз. Әссәләмүгаләйкүм.   
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Бозыклык дигән сүз Исламда сихер дигәнне аңлата. Ягъни кемдер җеннәр ярдәмендә кемгәдер зарар китерә дигән сүз. Шуның нәтиҗәсендә кешеләр авыр чирләр белән интегә, якыннарын югалта, гаиләләр таркала. Сихер – хәрам кылынган һәм көферлеккә илтә торган эшләрнең берсе. Аллаһы Тәгалә Коръәннең “Бакара” сүрәсендә “Шайтаннар кяфер булдылар, чөнки сихер  китабын алар язды һәм кешеләргә өйрәтте”, - дип әйткән. Аңлашылганча, бозыклык динсезләр арасында таралучы нәрсә, чөнки мөэмин-мөселманнар шайтан вәсвәсәсеннән курка һәм ерак тора. Мөселман кешесенә кемдер бозыклык ясарга теләсә дә, булдыра алмас, чөнки беренчедән, мөэмин кешене Аллаһы Сөбеханәһү вә Тәгалә үзе саклый, икенчедән, сихер үзеннән-үзе түгел, бары тик Аллаһы теләге белән генә тәэсир итә. Чөнки яхшыны да, яманны да Аллаһы Тәгалә генә барлыкка китерә. Сихерчелеккә өйрәнүчеләр бер файдасы булмаган, бары тик зыяны гына булган эшкә өйрәнәләр. Моның өчен аларга Аллаһының газабы булачак. Аларның хәле бу дөньяда да, Ахирәттә дә авыр булыр. Сихерчелекне алу өчен алар үз җаннарын шайтанга сата. Ходай Тәгалә безне андый адашулардан сакласын иде.   Аллаһы Тәгалә Үзенең колларына олы рәхмәтен насыйп итеп, сихер зәхмәтеннән саклану һәм зыяны тигән вакытта дәвалану юлларын өйрәткән. Сихердән саклануның иң көчле чарасы – дога һәм Аллаһыны зекер итү (хәтерләсәгез, бу хакта узган саннарда сөйләшкән идек). Махсус догалар хакында безгә “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы ярдәмчесе Илназ Галимов сөйли.    - Бозыклык тигән кешенең хәлен  җиңеләйтү өчен махсус чаралары һәм догалары бар.    Беренчедән, “Аятел-Көрси” аятен уку. Ул  Коръәндәге иң бөек аять, шуңа күрә аны һәр фарыз намаздан соң һәм йокы  алдыннан укырга кирәк. Пәйгамбәребез Мөхәммәд с.г.в. әйткән: “Йокларга ятканда Аятел-Көрсине укыган кеше өстендә төне буе Аллаһының әмере буенча килгән сакчы булачак, иртә җиткәнче шайтан аңа якын килә алмас. Моннан тыш даими рәвештә “Аятөл-Көрси”не укуны гадәткә керткән кешене җәннәттән үлем генә аерып торыр икән.   Икенчедән, “Ихлас”, “Фәлакъ” һәм “Нәс” сүрәләрен шулай ук һәр фарыз намаздан соң, йокы алдыннан, иртән һәм кичен 3әр мәртәбә уку киңәш ителә. Пәйгамбәребез с.г.в. тагын бер хәдисендә үзенең бер сәхабәсенә: ”Әгәр дә син иртә һәм кич 3 мәртәбә “Көлхуаллаһ”, “Фәлак” һәм “Нәс” сурәләрен укый торган булсаң, көн дәверендә шайтанның төрле начарлыгыннан азат булырсың” дип әйткән.   Өченчедән, тагын бер кыска гына догасы бар, ул шулай укыла: ЛӘӘ ИЛӘӘҺӘ ИЛЛӘЛЛАҺУ ВӘХДӘҺҮ ЛӘӘ ШӘРИКӘЛӘҺ. ЛӘҺУЛЬ МУЛЬКУ ВӘ ЛӘҺҮЛЬ ХӘМДЕ ВӘ ҺУВӘ ГАЛӘ КУЛЛИ ШӘЙИН КАДЫИЙР. Әлеге доганың мәгънәсе “Әй, Раббым, шайтанның барлык явызлыгыннан Сиңа сыенам, син генә бөек кодрәт иясе” дигәнне аңлата.    Димәк, шулай итеп, хөрмәтле укучылар, сихер зыяныннан котылу өчен Исламда махсус догалар бар. Шулай ук кешене яки үзеңне өшкерергә дә мөмкин. Сихерне бетерүнең иң кулай чарасы – аның чыганагын (ул булырга мөмкин мәсәлән, мендәр эченә салынган чәчләр,  киселгән тырнаклар, яисә төенле җепләр, һ.б. шундый күңелсез нәрсәләр) табу. Аны табып, яндырып юкка чыгаргач, сихер үз көчен югалта. Болар барысы да  - Ислам тарафыннан рөхсәт ителгән сихердән саклану чаралары. Ә менә сихерне бетерүне сорап сихерне эшләгән сихерчегә яки башка бер сихерчегә, шулай ук күрәзәчеләргә  дә бару тыела. Сихергә каршы сихер кулланырга да ярамый. Бу хакта Пәйгамбәребездән сорагач, ул: “Бу – шайтан гамәле” дигән. Бары тик Аллаһы Тәгаләдән ярдәм сорарга кирәк.   Дин белгечләренә дога кабул булган вакытларның 70 тән артык төре билгеле. Шуларның берсе изге гамәл кылганнан соң. Аллаһу Раббыбыз динебезне яманлыклардан сакласын, һәммәбезгә дә тыныч һәм имин тормыш насыйп әйләсен дигән теләктә тагын бер атнага саубуллашабыз. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллаһи, вә бәрәкәтүһү.  
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Сәфәр догасының әһәмияте әйтеп бетергесез, чөнки Коръәни Кәримдә дә “Сәфәр ул үзенә күрә бер газап” диелә. Хәтта кайсебер риваятьләрдә дә ерак сәфәрне кабер газабының бер өлеше дип атаганнар, шуңа күрә без бу очракта да Раббыбыз Аллаһның ярдәменә бик мохтаҗ. Юлга чыкканда Ходайга нинди дога укып ялварырга соң? Бу хакта даими остазыбыз Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров сөйли.   - Сәфәргә чыкканда Пәйгамбәребез с.г.в. түбәндәге доганы укый торган булган: АЛЛАҺҮММӘ ЗИД ФИ СӘФӘРИНӘ ҺӘЗӘ ӘЛ БИРРА ВӘТ-ТӘКЪВӘ. ВӘ МИНӘЛ ГАМӘЛИ МӘ ТАРДА. АЛЛАҺҮММӘ ҺӘВВИН ГАЛӘЙНӘ СӘФӘРАНӘ ҺӘЗӘ ВАТВИ ГАННА БАГДӘҺҮ. Бу догада без “Әй, Раббыбыз, безнең юлыбызда тәкъвалыкны, изгелекне һәм дә синең ризалыгыңа ирештерә торган эшләребезне арттыр. Һәм дә син юлларыбызның ераклыгын кыскарт дип сәфәрдә булган барча бәла-казалардан үзең сакла”, - дип сорыйбыз.   Әлеге доганы озын дип тапкан кардәшләребез өчен остазыбыз кыскарагын да өйрәтте. ТӘВӘККӘЛТҮ ГАЛЯЛЛАҺИ. Бу сүзләрне шулай ук транспортка утырганда әйтергә кирәк. Аның мәгънәсе “Әлеге гамәлне тулысынча Аллаһ Тәгаләгә тапшырам” дигәнне аңлата. Тик мөселман кешесе юлга чыкканда үзе турында түгел, ә иң беренче чиратта, өйдә калган гаиләсен, якыннарын кайгырта. Бу очракта да махсус догасы бар, ди хәзрәт.    - ӘСТӘҮДИУ-КҮМУЛЛА. Мөхәммәд с.г.в. сәфәргә киткәндә үзенең гаиләсенә шулай дип әйтә торган булган. Бу кыска гына догада “Мин сезне Аллаһы Тәгаләгә амәнәт итеп калдырам дигәнне аңлата.   Ә белгәнебезчә, Ходай Тәгалә аңа амәнәт итеп калдырган һәр нәрсәне дә сакларга вәгъдә биргән. Сүз уңаеннан, бу мәсәләгә кагылышлы тагын бер сорау туа: Коръәннән өзекләр, Аллаһы һәм Мөхәммәднең исемнәре язылган әйберләрне машинага элеп кую кирәкме һәм ул дөрес саналамы икән? Остазыбыз Шәүкәт хәзрәт моңа да ачыклык кертә.   -  Әлбәттә, кешеләрнең шул рәвешле булса да иманга тартылулары яхшы. Тик бөек исемнәр язылган булса да, бу әйберләрне элеп йөрү генә җитми – аларны дога рәвешендә укырга кирәк. Һәр кешенең үз теленнән һәм күңеленнән чыккан булырга тиеш. Муенга тагып, машинага элеп йөрү генә җитми. Машинага  эленә торган ул әйберләрнең төп максаты - һәрдаим бәндәгә Ходай турында исенә төшереп тору.    Ә гарәпчә догаларны ятлый алмаучы кешеләргә хәзрәт сәфәргә чыкканда туган телендә “Ходайга тапшырдым” дияргә куша. Шундый очракта юлыгыз уңар ди. Безгә шушы теләккә кушылып “Амин” дияргә генә кала. Шушы арада юлга чыгарга җыенган укучыларыбызга хәерле юл теләп саубуллашабыз. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллахи, вә бәрәкәтүһү.  
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Бер-берсен яратучы, кайгыртучы, ярдәмләшүче ир белән хатын-кызның ихласлык һәм сабырлыкка нигезләнгән үзара тормыш итүе – гаилә дип атала. Уңышлы гаиләдә - җанга тынычлык, йөрәккә ял. Ләкин гаилә учагы җылы һәм уңайлы булсын өчен бик күп тырышырга  кирәк. Ир-ат үз бурычларын, хатын-кыз да үз вазифаларын үтәргә тиеш. Психологлар раславынча, гаилә бәхетенең 80 проценты хатын-кыздан тора. Тик дин белгечләре фикеренчә, тормыш итәр өчен ирне сайлау – тагын да әһәмиятлерәк гамәл. Бу фикер белән остазыбыз, “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров та килешә.    - Тормыш итәр өчен хатын сайлау – бер әһәмият булса, ирне сайлау тагын да мөһимрәк. Чөнки Пәйгамбәребез дә с.г.в. “Нинди ирең – шундый синең җәннәтең”, - дип әйтеп калдырган. Риваятьләрдә дә “Җәннәттә никяхлашкан ирең белән булырсың”, - диелгән сүзләр бар. Кызларга ирне шуны күздә тотып сайларга киңәш итәр идем.    Тормыш иптәше сайлау хакында күп хәдисләр бар – һәммәсендә дә төп фикер – ирне тәкъвалыгына карап сайлыйлар. Чөнки Аллаһтан курыкса, гаилә башлыгы саналган ир-ат үзенә йөкләнгән барлык вазифаларны да намуслы башкарачак. Ә моңа исә гаиләнең матди хәлен генә түгел, рухи сәламәтлеген тәэмин итү дә керә.   - Яхшы ирне гомерлеккә юлдаш итеп сайлау өч кешедә тора: беренчедән, кыз үзе сораса, икенчедән, әти-әнисенә йөкләнә. Ата-ана кызларыннан алдан ук бу хакта кайгыртып куярга тиеш. Кияүгә чыгарга ниятләгән кызның гаиләсендә яхшы тормыш иптәше насыйп булсынга Ходайдан ярдәм сорап дога белән ялваралар. Ул мәшһүр дога күпләргә таныш һәм болай яңгырый: Раббана әтинә фиддунья хәсәнәтәү вә фил ахирати хәсәнәтәү вә кыйннә газәбәннәр. Кайсебер риваятьләрдә дин белгечләре әлеге Коръән аятьләрен өйләнү аятьләре дип атый. Ни өчен? Чөнки мәгънәсен карап китсәк, әлеге доганың беренче өлешендә “Әй, Раббым! Бу дөньяда миңа барча изгелекләреңне бир!” дигән сүзләр бар икәнне күрербез. Ә дөньяда иң зур изгелек – ул яхшы хатын, яхшы ир. Шуңа күрә хатын-кызлар бу доганы ешрак укысалар яхшы булыр иде, чөнки дөньядагы бәхетләре, әлбәттә, шул ирләрендә. Ә инде доганың икенче өлеше – кыямәт көнендә дә миңа изгелек бир ягъни шул ирем белән бергә җәннәттә дә булырга насыйп ит дигәнне аңлата.  Әлеге доганың бер юнәлеше менә шул. Аны никах алдыннан уку – бик саваплы эш.    Әлеге доганы кызлары  булган һәр ата-ана да кылса яхшы, чөнки Гайшә анабыз р.г. әйткәнчә, никях – ул кызыңны коллыкка тапшыру. Алай гына да түгел, киләчәктә кәләшнең туганнары белән элемтәне тоту-шулай ук ирдән торачак.    Әйе, Аллаһ ир-атны туйдыручы, киендерүче һәм яшәү урыны хәзерләүче булганга күрә хатыны өстеннән хуҗа итте. Бу хакта изге Коръәндә, Хатыннар сурәсенең 34нче аятендә язылган. Тик хәдистә әйтелгәнчә, әгәр хуҗа буларак ир кеше булдыра алып та, үзенең вазифаларын үтәмәсә - Аллаһ каршында җавап бирәчәк.    Гаилә кору – сөекле Пәйгамбәребезнең сөннәте. Һәрбарчабызга да бу савапка ирешергә һәм бәхетле гаилә тормышы корырга насыйп итсен. Ә киләсе атнада без изге хатынны сорау догасын карап китәрбез. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллаһи, вә бәрәкәтүһү.
---

--- | 04.07.2015

04.07.2015 Догалар

Гаилә кору Пәйгамбәребезнең сөннәте булганлыктан ир-хатын мөнәсәбәтләренә, гаилә коруга Исламда зур урын бирелә. Аллаһ Тәгалә иң беренче кеше – атабыз Адәмне юктан бар итте һәм җәннәткә урнаштырды. Кешегә куаныч итеп ир-атның үзеннән хатын-кыз Һаваны бар итте. Аллаһу Раббыбыз әйтте: “Аллаһының аятьләреннән, ул сезгә тынычлык табу өчен сезнең үзегездән хатыннар яратты һәм арагызда мәхәббәт вә мәрхәмәтлелек булдырды.” (Рум:21).   Чыннан да, тугъры хатын – дөнья һәм ахирәт нигъмәте. Бу хакта Пәйгамбәребез Мөхәммәд Мостафаның с.г.в. “Ир-атка бәхетле булу өчен өч нәрсә кирәк: яхшы йорт, яхшы ат һәм яхшы хатын”, -  дигән  хәдисе дә бар. Икенче бер хәдисендә Пәйгамбәребез “Яхшы хатын – иманның яртысы”, - дип әйткән. Әйе, дөнья ул казна, шул казнаның хәзинәсе – хатын-кыз. Гаилә учагы җылы һәм уңайлы булсын өчен бик күп тырышырга кирәк. Ир-ат үз бурычларын, хатын-кыз да үз вазыйфаларын үтәргә тиеш. Нинди хатын исламда хәерле дип санала дигән сорауга “Әниләр” мәчете имам-хатыйбы Шәүкәт хәзрәт Әбүбәкеров җавап бирә.   - Тугъры хатынга карасаң, иренең күңеле сөенер, күзләре ял итәр, хатынына әмер бирсә – ул буйсыныр, ә инде ире сәфәргә китсә – хатыны үзен һәм иренең мөлкәтен саклар. Барлык хатын-кызлар да менә шушы шартларга буйсынса, ирләрен бик бәхетле итәр иде. Тик кызганыч, бүгенге көндә күпчелек хатын-кызлар үзләренең гүзәл зат икәнлеген онытып, чамасыннан артык дөнья куа, карьера ясый. Шуның нәтиҗәсендә аның гаиләсенә вакыты аз кала һәм гаилә арбасының бер тәгәрмәче тәгәри.    Дин белгечләре фикеренчә, тәкъва мөслимәләр ирләренең сүзләреннән чыкмаска тиеш. Бу фикерне раслаучы хәдис тә бар. “Нинди генә мөслимә хатын вафат булып, ире аннан разый калса, ул хатын җәннәтле булыр”, - дигән Мөхәммәд с.г.в.     - Ислам дине мөселман кешесен һәрвакыт Аллаһы Тәгаләгә таянырга өйрәтә. Менә бу очракта да мөэмин ир-егетләр Ходайдан хәерле тормыш иптәше сорап, дога кыла. Яхшы хатын насыйп булсын өчен дин белгечләре Изге Китабыбыз Коръәни Кәримдәге Касас сурәсенең, яки аны Нур дип тә әйтәләр, 24нче аятен  укырга киңәш итә. Ул шулай укыла: РАББИ ИННИ ЛИМӘ ӘҢЗӘЛТӘ ИЛӘЙӘ МИН ХАЙИРИН ФӘКЫЙРЬ. Үз вакытында әлеге доганы Муса галәйһиссәләм дә кылган булган. Аның тәрҗемәсе “Йа, Раббым, Син иңдергән нигъмәтләр каршында мин бер фәкыйрь хәлендә. Мин Синең ярдәмеңә мохтаҗ”.    Намаз укый белүчеләргә остазыбыз бу максаттан истихара намазы укуны да киңәш итә. Ул, гадәттә, ике рәкагать сөннәт намазы кебек укыла. Аны тәмамлагач, гарәпчә, яисә үз телеңдә ихластан дога кылырга кирәк. шундый очракта киң мәрхәмәт Иясе булучы Аллаһу Сөбеханәһү вә Тәгалә ярдәм итми калмас.    Тик ни гаҗәп?! Кайбер ирләргә уңган, акыллы, сабыр хатын насыйп булып та, аның кадерен белмәүчеләр очрый. Хөрмәтле мөселман кардәшләр, Аллаһының биргән нигъмәтен саклагыз һәм хатыннарыгызның кадерен белегез диясе килә. Пәйгамбәребез дә бит с.г.в. “Сезнең иң яхшыгыз – хатынына карата иң күркәм мөгамәләдә булучыгыз”, - дип әйтеп калдырган. Мөхәммәд Пәйгамбәрнең с.г.в. “Һәрвакыт хатын-кызларга  карата яхшы булыгыз. Дөреслектә, хатын-кыз кабыргадан яратылды, ә кабырга исә кәкре. Аның белән ләззәтләнәсең килсә, кәкрелегенә карамыйча гына ләззәтлән. Турайтырга уйласаң, сындырырсың. Сындыру – аның белән аерылудыр”, - дигән сүзләрен һәр гаиләдә кагыйдәгә алсалар иде. Хикмәт иясе – Пәйгамбәребез с.г.в. гади генә мисал белән хатын-кызның үзенчәлекле табигатен аңлатып биргән. Чыннан да, йөрәгенә Аллаһының илчесе биргән нәсыйхәтләрне урнаштырган ир, хатынының күп кенә вак-төяк кимчелекләрен күрми, нәтиҗәдә, гаиләдә иминлек һәм тынычлык таралып, тавыш һәм бәхәсләр кими.    Бүгенге сүзне тәмамлап яхшы хатын эзләп йөрүчеләр колагына киңәш итеп тагын бер хәдисне әйтәсе килә. Безгә үрнәк булучы сөекле Пәйгамбәребез с.г.в. “Хатын-кызны сайлаган вакытта 4 нәрсәгә карап сайлыйлар: байлыгына, матурлыгына, дәрәҗәсенә һәм диненә күрә. Гомерлеккә хатын сайлаганда дүртенчесенә карап сайлагыз, ягъни тәкъва мөслимәне эзләгез. Андый очракта сез гаиләдә тынычлык табарсыз!”, - дигән. Ходай Тәгалә һәммәбезгә дә гаилә бәхете, тыныч һәм шатлыклы гомер насыйп итсен дигән теләктә киләсе атнага кадәр саубуллашабыз. Әссәләмүгаләйкүм, вә рәхмәтуллаһи, вә бәрәкәтүһү.
---

--- | 04.07.2015